Στην έκθεση του Μιχάλη Μανουσάκη «Τα μακριά της μαλλιά / σκιάς αεράκι» στη Γκαλερί «Έκφραση – Γιάννα Γραμματοπούλου» ( Φωτορεπορτάζ ).

Ο Μιχάλης Μανουσάκης εικονογραφεί ασταμάτητα
τον χρόνο, όπως αυτός προβάλλεται ως ενέργεια, μέσα απ’ τις ζωές τυχαίων
ανθρώπων. Πότε τους συναντά και πότε όχι, σε κάθε περίπτωση όλοι έχουν κάτι να
του πουν, να του δώσουν ως εικόνα, ως συναίσθημα, που στη συνέχεια θα γίνει
ιστορία εικονογραφική. Το φιλμ ξετυλίγεται ομαλά στον τοίχο και κάθε καρέ του
έχει κάτι διαφορετικό να σου δείξει. Τα ξύλα
ζωντανεύουν τις μορφές και τα λίγα χρώματα εντείνουν το συναίσθημα, την
ιδιότητα, την πράξη. Σκαλίζει και δε ζωγραφίζει, παρά μόνο όταν το κρίνει
απαραίτητο.

Αγαπά το σώμα και το προβάλλει γυμνό, ως
ταυτότητα, σημείο αναφοράς και αναγνώρισης όλων όσων δε γνώρισε από κοντά, παρά
προσπερνώντας τους τον άγγιξαν ανεπαίσθητα και του μετέδωσαν το άρωμα που ήθελε
να πάρει. Για τον ίδιο το άγγιγμα είναι η χαρά, η λύτρωση από τον πόνο που
κουβαλά αυτός αλλά και οι άλλοι. Τα ρούχα του κρύβουν την αλήθεια και καθιστούν
τις μορφές μη αναγνωρίσιμες, αθέατες εσωτερικά, κρυμμένες πίσω από ψεύτικα
φτιασίδια, που παραπλανούν και εμποδίζουν τον ερχομό της αγάπης.

Δε δηλώνει ποιητής αλλά εικονογράφος και
αφήνει το ξύλο να ζωγραφίσει γι’ αυτόν. Βγάζει χρώματα καθώς το «σκάβει» και τα
σώματα μοιάζουν να πάσχουν και ν’ αποζητούν την ίαση, μέσα από το «ανέβασμα»
στο φως. Δεν είναι τολμηρός όσο φαίνεται, μα προσπαθεί να δημιουργήσει αυτό που
του διέγειρε τις αισθήσεις, τον έκανε να αισθανθεί το αλλόκοτο να έρχεται
κοντά. Ο Σεφέρης πιθανά και να τον ζήλευε, προσπαθώντας να «στήσει» κάποιο του ποίημα .

Οι ιστορίες του Μιχάλη Μανουσάκη αγαπούν
υπέρμετρα τη γυναίκα, τη ζωή που αναδύεται από τα σπλάχνα της. Μιλά για τη
«Σαμψώνεια» δύναμή της που δε συναντιέται αλλού στη φύση. Εξαιρετική εικόνα τα
μακριά της μαλλιά, κρατούν τον κόσμο σε απόλυτη αρμονία και συνέχεια,
εγκλωβίζοντας την ουσία της μοναδικότητας του είναι, κάθε ζωντανής ύπαρξης.
Μιλά για τις «Ιερές συζύγους» και αποδίδει λατρεία στην υπόστασή τους. Για τον
Μανουσάκη ο άντρας συμπληρώνει αυτό που στέκεται αρχέγονο δίπλα του,
προσπαθώντας να ενώσει και να ενωθεί μαζί της, κάνοντας κινήσεις που αποπνέουν
έρωτα, πόθο, θαυμασμό γι’ αυτό που τον γέννησε. Ενώνονται πλήρως σε μια παραλία
όπου έπαιζαν μικρά παιδιά, πάνω σε κάστρα φτιαγμένα από άμμο, κι ο ορίζοντας
φαίνεται μακρινός, αλλά αδύναμος ν’ αντισταθεί στην έλξη που τον τραβά όλο και
πιο κοντά.

Το μήνυμα αντικατοπτρίζει την αλήθεια.
Γραμμένο ανάποδα, πρέπει να δεις τον
εαυτό σου πρώτα ως αντανάκλαση για να το διαβάσεις, και να πειστείς πως όλα
θέλουν τις κατάλληλες συνθήκες για να συμβούν. Δε βλέπεις την αλήθεια κοιτώντας
τη κατάματα, αλλά ανιχνεύοντας τη μέσα από τις εικόνες που γίνονται αφηγήσεις σ’
έναν τοίχο αρχικά ψυχρό. Τον γεμίζει ζωή ο εικονογράφος Μανουσάκης, δίνοντάς
του την ευκαιρία ν’ αλλάξει για λίγο και να γίνει ζωηφόρο όχημα που περνά, κάνει
μια στάση εμπρός σου και συνεχίζει το ταξίδι του πηγαίνοντας αλλού, ζητώντας
και πάλι να το δουν όλο και περισσότεροι.

Αγγίζοντας με τα μάτια τα έργα του αναρωτιέσαι
αν σε κάποιο απ’ όλα εικονίζεσαι εσύ ο ίδιος. Σαν βεβαιωθείς γι’ αυτό αφήνεις
τη μνήμη να ταξιδέψει στο χθες κι αναρωτιέσαι αν πράγματι ο Μανουσάκης ήταν
παρών. Πόσο ομοιάζουν οι ιστορίες των ανθρώπων…

Η έκθεση που παρουσιάζει αυτόν τον καιρό στη
Γκαλερί «Έκφραση – Γιάννα Γραμματοπούλου» είναι γεμάτη σπαράγματα έρωτα και
θλίψης, θαυμασμού κι αφοσίωσης σε αυτά που τον έκαναν να πιστεύει στο μεγαλείο
του ανθρώπου. Ο Μιχάλης Μανουσάκης λατρεύει αυτό που κάνει. Όντας πιτσιρικάς
στα Χανιά ξόδευε τα μεσημέρια του ανάμεσα σε διαβάσματα και ζωγραφιές,
αφήνοντας πάντα τα βιβλία του σχολείου κάτω από τα χαρτιά με τα σχέδια,
γνωρίζοντας από πολύ νωρίς τι είναι αυτό που τον τραβά κοντά του. Ευτυχώς για
όλους εμάς, αλλά και για τους επόμενους._

Κείμενο/Επιμέλεια/Φωτογραφίες: Ζώης Σπ. Κουτρούλης για το www.itsonlyarts.com