Εγκαίνια | Opening : Πέμπτη 16/01, 19:00 – 22:00 | Thursday 16/01, 19:00 – 22:00

“Wonderful Times”

Η γκαλερί ALMA παρουσιάζει στο νέο της χώρο στη Σκουφά 24Α, στο Κολωνάκι, την πρώτη της έκθεση για το 2025. Πρόκειται για την ατομική έκθεση της Ελένης Θεοφυλάκτου  με γενικό τίτλο «Ωραίος Καιρός».

«Ωραίος Καιρός»

Τι είναι, αλήθεια, αυτό που κινεί τον κόσμο της Ελένης Θεοφυλάκτου; Από πού έρχονται οι εικόνες της; Δεν μπορούν παρά να εκληφθούν ως φαντασιακές συνάψεις ή ως κολάζ του ασυνείδητου, με μια σουρεαλιστική και παιγνιώδη διάθεση. Ανατροπές επί ανατροπών, συναιρέσεις, παράλογο, ετερόκλητες συνάψεις, συζεύξεις, παράδοξο, παιδικότητα, γνόφος, αναποδογυρισμένα σύμπαντα, συμβάντα του φανταστικού, προσμείξεις, έκπληξη, ανησυχία, χιούμορ, έν’ ατέρμονο ζιγκ ζαγκ απ’ το εδώ στο εκεί, παύσεις, εσωτερικότητα, άβυσσος, συνιστούν μιαν άλλη πραγματικότητα, μέσα από την υπέρβαση της πραγματικότητας. Ο νους συλλαμβάνει και οδηγείται από το χέρι που χαράζει τα σημεία στη λευκή επιφάνεια, σ’ ένα παιγνίδι συνεχών μετατοπίσεων∙ οι φανταστικοί της κόσμοι ίπτανται στο χώρο και στο χρόνο: ένας ελιγμός φυγής και απόδρασης μέσα από τους μηχανισμούς και τους συνειρμούς του ονείρου. Σ’ ένα παλιότερο κείμενό μου για τη δουλειά της (2014), σημείωνα, μεταξύ άλλων: «Στην περίπτωση της Θεοφυλάκτου, φαντασία και πραγματικότητα συγχέονται σε τέτοιο βαθμό, ώστε είναι αδύνατον να εντοπίσεις την άκρη, να διαχωρίσεις τα συμβάντα. Ό,τι συμβαίνει μοιάζει να προέρχεται από ένα χώρο όπου τα όρια δεν υφίστανται, ούτε όμως έχουν διασαλευθεί ακριβώς. Περισσότερο επικρατεί μια άλλη υπόσταση, ωσάν να ήταν/ να είναι πάντα έτσι». Μετά από έντεκα χρόνια εξακολουθώ να εμμένω σ’ αυτή τη διατύπωση, με την προσθήκη του ονείρου: στη φαντασία θα προσέθετα και τ’ όνειρο. («Το όνειρο είναι μια δεύτερη ζωή», θα γράψει ο Gerard de Nerval στην Αυρηλία).

Κάπως έτσι, σκέφτομαι, μπορεί κανείς να εισέλθει στα έργα της Ελένης Θεοφυλάκτου, χωρίς όμως δικλείδα ασφαλείας, εφόσον πρόκειται για ένα περιβάλλον διακινδύνευσης. Ίσως ο θεατής θα πρέπει να διακινδυνεύσει τον εαυτό του μέσα στις εικόνες, με τον τρόπο που η καλλιτέχνις συνήθιζε να διακινδυνεύει τον εαυτό της ως περσόνα στα έργα της. Κατά το παρελθόν τοποθετούσε συχνά τον εαυτό της στο κάδρο ως φιγούρα, μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους της επιφάνειας στον βιωματικό της χώρο, μετατρέποντας το ανοίκειο σε οικείο και το άλλο σε προσωπικό. Ήταν προσφιλής της τακτική: συνήθιζε να μεταμφιέζεται και να υποδύεται ρόλους, αλλάζοντας ταυτότητες και, συγχρόνως, με κάποιο τρόπο ν’ αυτοβιογραφείται. Δεν έχει σταματήσει ν’ αυτοβιογραφείται, έχουν αλλάξει οι όροι∙ όταν απουσιάζει, όπως στα έργα της παρούσης έκθεσης, θα πρέπει να την εννοήσουμε ως παρούσα, είν’ εκεί. Έτσι, στις συνάψεις της μπορούμε πάντα ν’ ανιχνεύσουμε το πρόσωπο, ένα κρυμμένο βίωμα που κινεί τον κόσμο της, μια κρυφή (αυτο)βιογραφία επί σκηνής. Διότι πολύ συχνά έχω την αίσθηση ότι πρόκειται για θέατρο. Οι εικόνες της μοιάζουν με σκηνές∙ αισθάνομαι ότι μπροστά στα μάτια μου λαμβάνει χώρα μια θεατρική πράξη∙ ο χρόνος έχει παγώσει, αλλά ό,τι εκτυλίσσεται είναι ζων. Είναι δεδηλωμένες η αγάπη της Θεοφυλάκτου για το θέατρο και η καταγωγή της από αυτό.

Στο θέατρο καταφεύγει άλλωστε στα καινούργια έργα της. Και μάλιστα -πού αλλού;- στο θέατρο του παραλόγου. Ο τίτλος της έκθεσης Ωραίος Καιρός παραπέμπει αμέσως ή εμμέσως στο θεατρικό έργο του Samuel Beckett Oh! Les beaux jours/ Happy Days (Ω! Οι ωραίες μέρες/Ευτυχισμένες μέρες). Εδώ θα πρέπει να υποθέσουμε τη Θεοφυλάκτου σαν άλλη Γουίνι, θαμμένη ως το λαιμό, ενώ «ο σκουπιδότοπος τριγύρω μοιάζει με ανθόσπαρτο οχυρό», όπως γράφει η ίδια στις προσωπικές της σημειώσεις για τα έργα. Ακόμα μια ουράνια μέρα. Εμπρός, Γουίνι. Ξεκίνα τη μέρα σου, Γουίνι. Άλλη μια μέρα. Η εικονοποιία των έργων έρχεται στην επιφάνεια μέσα από ένα βαρύ εσωτερικό πένθος, που όμως εκβάλλει στη χαρά των πραγμάτων. Δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος απ’ το να συνεχίσουμε, απ’ αυτό το ακατάπαυστο πήγαιν’ έλα, απ’ το να επιμείνουμε, να γιορτάσουμε, να ονειρευτούμε ανάμεσα στα συντρίμμια και στα ερείπια. Μία γλυκόπικρη αίσθηση αναδύεται, ένας κόσμος, στις συνάψεις του οποίου, εξακολουθούν να συμβαίνουν τα πάντα. Είναι η αίσθηση της πένθιμης γιορτής, που θέλει όμως να πάρει κεφάλι από την ήττα. Ο τρόπος της Θεοφυλάκτου να βλέπει και να συναρμολογεί τα πράγματα δεν έχει αλλάξει. Ίσως περισσότερο από ποτέ υπάρχει μια ενατένιση. Μια ησυχία, στην οποία παλιότερα δεν μας είχε συνηθίσει. Η σιωπή είναι πιο ορατή. Τα χρώματα κυριαρχούν, με τους τόνους του γκρι και το μαύρο να υποβάλλουν το πένθος.

Ναι, το κουδούνι για ύπνο,/ όταν το νιώθω κοντά,/ να έρχεται, όπου να’ ναι/ θα χτυπήσει,/ νύχτα,/ και συνεπώς ετοιμάζομαι για τη νύχτα-/ Άλλοτε σκεφτόμουν-/ λέω άλλοτε σκεφτόμουν-/ ότι όλα αυτά τα πράγματα-/ βαλμένα πίσω μέσα στην τσάντα-/ εάν πολύ νωρίς βαλμένα πίσω μέσα στην τσάντα-/ θα μπορούσαν και πάλι να βγουν έξω-/ αν ήταν ανάγκη-/ εάν χρειαζόταν-/ και ούτω καθεξής-/ ασταμάτητα-/ πίσω μέσα στην τσάντα-/ πίσω έξω από την τσάντα-/ έως ότου το κουδούνι-/ χτυπήσει.*

Η Ελένη Θεοφυλάκτου ονειρεύεται τον κόσμο. Μοιάζει να ζει όλες τις ζωές συναρμόζοντάς τις∙ ο κόσμος έρχεται στα μάτια της ως συναρμογή. Ίσως τον ονειρεύεται τη στιγμή ακριβώς που τον βλέπει, αποτυπώνοντας το όνειρο στη ζωγραφική της. Η τέχνη, ως γνωστόν, δεν αναπαράγει το ορατό. Ίσως, λοιπόν, να ήταν/ να είναι πάντα έτσι.
 

-ΘΑΝΟΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

*Τα αποσπάσματα από το θεατρικό έργο του Samuel Beckett Oh! Les beaux jours/Happy Days είναι σε απόδοση Ρούλας Πατεράκη-

Κοσμά Φοντούκη, «Το Ροδακιό», 1994.

|EN|

ALMA Gallery presents its first exhibition for 2025 at its new space at 24A Skoufa Street, Kolonaki.

It is the solo exhibition of Eleni Theofilaktou titled “Wonderful Times”.

“Wonderful Times”

What really is the force that moves the world of Eleni Theofylaktou? Where are her images coming from? They can only be perceived as imaginary joints or as a collage of the unconscious, with a surreal and playful character. Twists upon twists, contractions, conjunctions, heterogeneous connections, the absurd, paradox, playfulness, gloominess, inverted universes, unexpected events, of the imaginary, admixtures, restlessness, humour, endless zigzags, pauses, interiority and abysses; all of these constitute a new reality, through transcending reality. The mind is captured and guided by the hand that traces on the white surface, in a game of constant shifts. Her imaginary worlds fly through space and time: a manoeuvre of flee and escape through a dreamy coherence. In one of my previous texts about her work (2014), I noted: “In the case of Theofylaktou, fantasy and reality are blurred to such an extent that it is impossible to locate the edges and separate the events. Everything that happens seems to come from a place where boundaries do not exist, nor have they ever been undermined. Predominantly there is an essence, as if it was and will always be like this”. After eleven years I still stick to these words, with the addition of the dream: I would add the Dream to the fantasy. (“The dream is a second life”, writes Gerard de Nerval in Aurelia).

One can enter the works of Eleni Theofylaktou without a safety net. It is a risky environment. Perhaps the viewer should put himself at risk within her images, the same way the artist puts herself on the line as a persona in her works. In the past she would often place herself in the frame as the main figure, shifting the centre of gravity in her experiential space, turning the unfamiliar space into an intimate. It was her favourite approach; she used to dress up and play roles, changing her identity and, at the same time, somehow be autobiographical. She hasn’t stopped being autobiographical. It is just the terms that have changed; when she is absent, like in this exhibition, we should consider her as being present. And so, in her synapses, we can always detect a face, a hidden experience that moves her world, a hidden (auto) biography on stage. I often have the feeling that this is theatre. Her images look like scenes, and I feel that a theatrical act is taking place before my eyes; time stands still, but what unfolds is alive. Theofylaktou’s love for the theatre and her emergence from it is evident.

In this new work, she resorts to the theatre. And indeed – where else – in the theatre of the absurd. The exhibition’s title Wonderful Times refers directly and indirectly to Samuel Beckett’s play Oh les beaux jours/ Happy Days (Oh! The Good Days/Happy Days). Here we should assume Theofylaktou as another Winnie, buried up to the neck, while “the garbage dump around looks like a flower-strewn fortress”, as she writes in her personal notes. Another heavenly day. Begin, Winnie. Begin your day, Winnie. Another day. The imagery of the works shines through a heavy inner mourning, which however flows into the joy of things. It can’t be done otherwise. There is no other way to move on from this incessant come-and-go but insist to on celebrating and dreaming amongst the ruins. A bittersweet feeling emerges. A world, where everything still happens. It’s her feeling of a grieving celebration, but she doesn’t want to accept defeat. Theofylaktou’s ability to see and assemble things has not changed. Perhaps more than ever there is a reflection. A quietness, that is a new element of hers. Silence is more visible. The colours dominate, with the tones of black and grey to propose grieving.

Yes, the bell for sleep, when I feel it at hand, and so make ready for the night – in this way, sometimes I am wrong – but not often. I used to think – I say I used to think – that all these things – put back into the bag – if too soon – put back too soon – could be taken out again – if necessary – if I needed – and so on – indefinitely – back into the bag – back out of the bag – until the bell – went.*

Eleni Theofylaktou is dreaming of the world. She seems to live all lives assorting them; the world comes to her eyes as a bond. Maybe she dreams the very moment she sees it, capturing the dream in her paintings. Art, as we agree, does not reproduce the visible. So maybe it was and will always be like this.

-THANOS STATHOPOULOS

*The excerpts from Samuel Beckett’s theatrical play Oh! Les beaux jours/Happy Days are a rendition from Roula Petraki-Kosma

Fountouki ” The Rodakio”, 1994.

ALMA Contemporary Art Gallery Athens

Skoufa 24A, Kolonaki 106 73, Athens, 10676

almagallery@gmail.com | www.galleryalma.com | tel/fax: +30 211 400 3160

Opening Hours : Tue – Thu – Fri. 11:00 – 20:00 | Wed. 11:00 – 16:00 | Sat. 11:00 – 17:00