Αποδομώντας κάθε τι συμβατικό. Συνέντευξη με την εικαστικό Αλεξάνδρα Μάντζαρη.

Η Αλεξάνδρα Μάντζαρη γεννήθηκε στη Λάρισα. Σπούδασε στο τμήμα Τεχνολογίας Γραφικών Τεχνών του ΤΕΙ Αθηνών, απ' όπου και αποφοίτησε το 2012. Είναι απόφοιτη της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Σπούδασε ζωγραφική με καθηγητές τους Γιώργο Τσακίρη και Βασίλη Βασιλακάκη. Έργα της έχουν φιλοξενηθεί σε εξώφυλλα καλλιτεχνικών περιοδικών και ποιητικών συλλογών, ανήκουν σε ιδιωτικές συλλογές και έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό.

Η τελευταία σου έκθεση με τίτλο Flatlands στον χώρο του Wisedog στη Λάρισα

αποτελεί πλέον παρελθόν, αφήνοντας πολύ καλές εντυπώσεις. Αυτή ήταν η 3^η ατομική;

Ακριβώς, ήταν η 3η ατομική. Το 2020 εξέθεσα διαφορετικά έργα της ίδιας σειράς (“Flatlands”) στη Θεσσαλονίκη καθώς και το 2017 που παρουσίασα, στην ίδια πόλη, διαφορετική σειρά έργων φτιαγμένα με κάρβουνο. Η σειρά “Flatlands” δημιουργήθηκε το 2019 και λόγω όγκου έργων επέλεξα να παρουσιάσω ένα μέρος της και στην Λάρισα. Αποτελείται από έργα φτιαγμένα σε πανιά, καμβάδες και χαρτιά με μικτές τεχνικές και κολλάζ.

Πως προέκυψε η επιλογή του χώρου ( Wisedog );

Μετακομίζοντας, σκέφτηκα πως ήταν η ιδανική στιγμή να παρουσιάσω την δουλειά μου και στην πόλη μου. Το Wisedog ήταν ανέκαθεν ένας χώρος που υποστήριζε καλλιτεχνικά project, έχοντας αποκτήσει στα χρόνια σταθερά και όχι μόνο το δικό του κοινό. Έχοντας παρακολουθήσει εκθέσεις διαφορετικής γκάμας καλλιτεχνών στον υπόγειο χώρο του, άρχισα να φαντάζομαι τα έργα μου. Η καθαρά urban και λιτή ατμόσφαιρα του χώρου δημιουργούσαν μια συγγένεια με τα μινιμαλιστικά στοιχεία των έργων και κάπως έτσι κατέληξα στην επιλογή του χώρου.

Κινείσαι σε εξπρεσιονιστικά μονοπάτια τόσο στη ζωγραφική όσο και στη γλυπτική. Το

επιδιώκεις ή απλά προκύπτει; Πόσο πιθανό είναι στο μέλλον να παρουσιάσεις κάτι εντελώς

διαφορετικό;

Από τα πρώτα μου σχέδια με κάρβουνο και μολύβι μέχρι τα πρώτα ζωγραφικά έργα, το εξπρεσιονιστικό στοιχείο ήταν έντονο. Ήταν και είναι μια διαδικασία αυθόρμητη και σχεδόν υποσυνείδητα αυτοματοποιημένη. Ίσως γιατί ποτέ δεν με ενδιέφερε η ακριβής αναπαράσταση και ωραιοποίηση των πραγμάτων αλλά η αναζήτηση για μια εικαστική γλώσσα πιο προσωπική, ουσιώδης και πνευματική. Ωστόσο τα έργα των τελευταίων ετών προσεγγίζουν περισσότερο τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό και την αφαίρεση. Με μια αυθόρμητη απάντηση θα πω πως δύσκολα θα κινηθώ σε κάτι τελείως διαφορετικό όσον αφορά στο ύφος αλλά σίγουρα υπάρχει όλο και περισσότερο ο πειραματισμός σε έργα χώρου και εγκατάστασης.

Ζεις κι εργάζεσαι στην επαρχία και συγκεκριμένα στη Λάρισα. Τον τελευταίο μήνα  ζούμε

στον απόηχο του τραγικού συμβάντος της σύγκρουσης των δύο τραίνων στην περιοχή των

Τεμπών, κάτι το οποίο επηρέασε θέλοντάς και μη την καθημερινότητα των περισσοτέρων, με

διαφορετικούς τρόπους την καθεμία και τον καθένα από μας. Πως βίωσες όλη αυτή την

τραγωδία ( κυρίως ως εικαστικός ), ως δέκτης πολύ κακών ειδήσεων που έχουν να κάνουν με

τον μαζικό θάνατο δεκάδων συνανθρώπων μας;

Ένα ακόμα τραγικό γεγονός που προστίθεται στη λίστα και επιβεβαιώνει με κάθε δυνατό τρόπο πως αυτός ο κόσμος δε θα αλλάξει προς το καλύτερο. Σαφώς μ’ επηρέασε και συνεχίζει να επηρεάζει συνειδητά και υποσυνείδητα το έργο μου κάνοντάς με όλο και περισσότερο να προβληματίζομαι ως προς την δική μου στάση, απέναντι σε όλη αυτή τη δυστοπική πραγματικότητα που βιώνουμε. Χαρακτηριστική είναι η τελευταία μου δουλειά με τίτλο «Πτώση», βασισμένη στην κατανόηση και την εικαστική ερμηνεία της σαρκικής και πνευματικής πτώσης του ανθρώπου. Πώς η φθορά της κοινωνίας οδηγεί τον άνθρωπο σε μια σχέση εκμεταλλευτική με τον ίδιο τον φυσικό κόσμο και κατ’ επέκταση  σε έναν υλικό και αργό πνευματικό θάνατο. 

Γιατί Flatlands;

Τα Flatlands αναφέρονται κυρίως σε εσωτερικά, φαντασιακά τοπία που όπως αποκαλύπτει ο τίτλος, είναι επίπεδα, καθόλου συμβατικά, απαλλαγμένα από παραστατικότητες και προοπτικές ψευδαισθήσεις. Οι γραφές δημιουργούν την αίσθηση του όγκου, βοηθούν στην σύλληψη της διάστασης του βάθους και παράλληλα υποβάλουν την εντύπωση της κίνησης αλλά με μια γλώσσα πιο εσωτερική. Είναι χειρονομιακά, σχεδόν αδρά και άναρχα και έτσι «γυμνά», παραθέτουν ένα κομμάτι αλήθειας.

Πολλά από τα πορτραίτα που δημιουργείς μοιάζουν να «επιπλέουν», έχουν αισθητά σημεία

παραμόρφωσης και δείχνουν να κινούνται, σα να προσπαθούν να ξεφύγουν από κάτι.

Ναι, τα στοιχεία της κίνησης και της παραμόρφωσης ξεκίνησαν να εμφανίζονται πολύ έντονα στα πορτραίτα. Όπως είπα, ποτέ δε με απασχολούσε η ωραιοποίηση, ήθελα μόνο να αποτυπώσω οποιαδήποτε έκφραση συναισθήματος και αυτό εκ των πραγμάτων αποδομεί κάθε συμβατότητα. Η σειρά που πήρε και τον τίτλο «Στίγματα» φτιάχτηκε σε μια περίοδο της ζωής μου πιο σκοτεινή που όντως αντανακλούσε όλη αυτή την τάση φυγής που βίωνα εσωτερικά. 

Σε πάρα πολλά έργα σου χρησιμοποιείς μια ευρεία γκάμα τονικών διαβαθμίσεων του γκρι,

αποφεύγοντας τις μεγάλες χρωματικές εντάσεις, προσθέτωντας ωστόσο πολλές φορές

ισχυρές δόσεις από ώχρες και αποχρώσεις του μπλε.

Είναι αλήθεια πως τα έργα μου κυρίως τα ζωγραφικά και τα γλυπτά είναι σχεδόν μονοχρωματικά. Κι όταν λέω μονοχρωματικά δεν εννοώ πως κινούνται απαραίτητα στην γκάμα των γκρι αλλά πως χρησιμοποιώ ελάχιστα ίχνη χρώματος, που κάνουν το έργο να φαίνεται σχεδόν μονόχρωμο. Θέλω οι επιφάνειες που χρησιμοποιώ να κρατούν κάτι από το ακατέργαστο που έχουν, είτε είναι ένα απροετοίμαστο, άβαφο πανί είτε ένα παλιό χρησιμοποιημένο ξύλο και να τα μετουσιώνω, με την χρήση ελάχιστου χρώματος, σε κάτι καινούριο. Ωστόσο υπάρχουν και οι περιπτώσεις, που θέλοντας να δώσω περισσότερη ένταση μέσα στην τόση μονοχρωμία χρησιμοποιώ σε μεγαλύτερες φόρμες το μπλε, την ώχρα και σίγουρα το μαύρο. Η  χρήση αυτών των χρωμάτων υποδηλώνουν και μια πνευματικότητα, λειτουργούν κάπως συμβολικά. Εδώ θα δανειστώ μια φράση του αγαπημένου μου M. Antonioni, ( αν και σκηνοθέτης, τον θεωρώ τον μεγαλύτερο νεορεαλιστή  καλλιτέχνη ) που είπε πως το ασπρόμαυρο δίνει έμφαση σε συγκεκριμένες σχέσεις μεταξύ φωτός και σκιάς κι αυτό είναι ο δρόμος που οδηγεί σε μια διαφορετική πραγματικότητα. Τονίζοντας την ωμότητα και ουσία των πραγμάτων με μια έννοια. 

Η αφαίρεση είναι ένα ακόμα στοιχείο που προκύπτει μέσα από τη δουλειά σου και είναι

μάλλον ένα από αυτά που την προσδιορίζουν.

Ο Valerio Adimi έλεγε πως το να προχωράς στη ζωγραφική, σημαίνει να προχωράς μέσα σου. Και όσο η διαδρομή μακραίνει, τόσο το θέμα μειώνεται κι εξαφανίζεται. Με κάποιον τρόπο αυτή η άποψη αντανακλάται και στην δουλειά μου. Συνεπώς ναι, η αφαίρεση κυριαρχεί στα έργα των τελευταίων ετών και λειτούργησε σαν ένα εξελικτικό στάδιο του αφηρημένου εξπρεσιονισμού. Οι αυτόματες γραφές και τα ίχνη πάνω στις σχεδόν μονόχρωμες και ψυχρές επιφάνειες μοιάζουν να δομούν και ταυτόχρονα να καταργούν κάθε θέση. Αυτό που προέχει είναι οι συνειρμοί που παράγονται και η ανάδειξη ενός εσωτερικού διαλόγου μεταξύ ορατού και αόρατου κόσμου, που καθιστά το έργο πιο πνευματικό. Άλλωστε σκοπός μου είναι να «δηλώσω», με πολύ λιτά μέσα, αυτό που έχω να πω.

Με βάση τα όσα έχουν συμβεί σε παγκόσμιο επίπεδο τις τελευταίες δύο δεκαετίες, τι ρόλο

παίζει πλέον κατά τη γνώμη σου η διαδικτυακή τεχνολογία στη δημιουργική καθημερινότητά

ενός εικαστικού, δεδομένου ότι κανείς από τους προγενέστερους μεγάλους της Τέχνης δε

διέθετε τα μέσα που χρησιμοποιούμε εμείς.

Είμαι από αυτούς του υποστηρίζουν την αυθεντία των παλιότερων έργων στην ιστορία της τέχνης ασχέτως ύφους και κινήματος. Νομίζω πως αυτό το αίσθημα του πηγαίου και της πραγματικής αναζήτησης δεν αντικαθίσταται με τόσο ζήλο στην σύγχρονη εικαστική εποχή. Εν μέρη είναι φυσιολογικό, καθώς αλλάζουν τα δεδομένα, να προσαρμοζόμαστε σε νέες τάσεις, παρόλα αυτά πιστεύω πως η τεχνολογία χάνει από το αυθόρμητο και την ελευθερία της δημιουργικότητας του παρελθόντος. Και για να μην ακούγομαι αφοριστική, αυτό που σίγουρα συμβαίνει είναι πως υποστηρίζει το κομμάτι της προώθησης και διαφήμισης.