WHY LOOK AT ANIMALS?

Επιμέλεια έκθεσης: Κατερίνα Γρέγου

WHY LOOK AT ANIMALS?

Μία ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΗ, διεθνής, έκθεση που πρώτη φορά πραγματοποιείται σε τέτοια κλίμακα, με πολλαπλά μηνύματα, έντονο κοινωνικό χαρακτήρα αλλά και πολιτικό στίγμα, εγκαινιάστηκε στις 15 Μαΐου στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, αφιερωμένη στα πλάσματα με την μη ανθρώπινη μορφή – τα ζώα – με τα οποία μοιραζόμαστε τον πλανήτη μας. Πρόκειται για την πρώτη έκθεση που μιλάει για την ηθική και την πολιτική, σε σχέση με τα ζώα και όχι απλά την αναπαράστασή τους.

Οπως εξομολογήθηκε με πάθος αλλά και μεγάλη συγκίνηση η διευθύντρια του Μουσείου και επιμελήτρια της έκθεσης, Κατερίνα Γρέγου, γνωστή για τις φιλοζωικές της ευαισθησίες, η συγκεκριμένη έκθεση ήταν για αυτήν ένα όνειρο ζωής, που είχε ξεκινήσει εδώ και δέκα χρόνια. Μεγάλωσε μέσα “σ’ έναν ζωολογικό κήπο”, όπως χαρακτήρισε, χαριτολογώντας, το περιβάλλον των παιδικών και εφηβικών της χρόνων και από πολύ μικρή είχε κατανοήσει ότι η μη ανθρώπινη ζωή έχει συναίσθημα, νόηση, οντότητα και δεν είναι αντικείμενο.

Πηγή έμπνευσης και αφετηρία της έκθεσης αποτελεί το βιβλίο του John Berger, “Why Look at Animals?” (1980) που αναφέρεται στην ιστορία της συνύπαρξης των ανθρώπων με τα ζώα και το πως αυτά, ενώ παλιά ήταν ενσωματωμένα στις ανθρώπινες κοινωνίες, άρχισαν μετά την βιομηχανική επανάσταση και την αποικιοκρατία, να περιθωριοποιούνται, ν’ εξαφανίζονται από το πεδίο της ορατότητάς μας και να γίνονται αόρατα. Και αυτό είναι το σκεπτικό της έκθεσης. “Αυτό που έχει καταστεί αόρατο να το μπει ξανά στο προσκήνιο”.

Στην έκθεση η οποία ξεκινάει από το – 1 και απλώνεται στους τέσσερεις ορόφους του ΕΜΣΤ, συμμετέχουν πάνω από 60 καλλιτέχνες από 25 χώρες (από Ευρώπη, Ασία, Αφρική και Αμερική), με 200 έργα. Μέσα απ’ αυτά (έργα τέχνης, videos, ντοκυμαντέρ, εγκαταστάσεις, performances), διαφαίνεται η επιτακτική ανάγκη για το άνοιγμα σοβαρής συζήτησης για τα δικαιώματα των ζώων, για την αντιστροφή της εσφαλμένης αντίληψης ότι αυτά είναι κατώτερα όντα, για την αλλαγή του τρόπου που ο άνθρωπος τα αντιμετωπίζει, τρόπος που σε ευρύτερο κοινωνικό επίπεδο, αντανακλά και στο πώς αντιμετωπίζονται οι μειονότητες, γιατί και οι δύο θεωρούνται καταπιεσμένες ομάδες.

Όλα τα έργα εκπέμπουν ένα ηχηρό μήνυμα αλλά υπάρχουν κάποια που δίνουν μπουνιά στο στομάχι, όπως οι ξυλογραφίες της Sue Coe, η οποία κάνει μία αντιστροφή και βάζει τον άνθρωπο, στη θέση των ζώων. Η δε φράση της: «Αν τα ζώα πίστευαν στον Θεό, ο διάβολος θα είχε τη μορφή του ανθρώπου», ταράζει με την αλήθεια της.

Η φανταστική στάση στη γραμμή 44 του τραμ των Βρυξελλών, φτιαγμένη από εκμαγεία οστών εξωτικών άγριων ζώων του Βασιλικού Μουσείου Κεντρικής Αφρικής, αποτελεί ένα κομβικό σημείο της έκθεσης. Η στάση συνδέει συμβολικά δύο διαφορετικούς κόσμους: Την Ευρώπη και την Αφρική, το Βέλγιο και το Κονγκό, τους αποικιοκράτες και τους αποικιοκρατούμενους. Είναι αφιερωμένη σε μία ιστορική φιγούρα, τον Fumo, έναν Κογκολέζο διανοούμενο και ακτιβιστή, τον πρώτο που σπούδασε στο Βέλγιο. Μέσω αυτού του έργου της Elisabetta Benassi, ασκείται μία έντονη κριτική στην αιματοβαμμένη βασιλεία του Λεοπόλδου Β’ και στα τρομερά επακόλουθα της αποικιοκρατίας.

Η κρεμασμένη γούνα και το βίντεο που δείχνει πώς ακριβώς ξεκίνησε η κατασκευή της φρικάρει και αφυπνίζει για τα καλά την ίσως κοιμισμένη οικολογική συνείδηση του θεατή.

Είναι εντυπωσιακό το εν εξελίξει έργο «Art History» της Ιταλίδας καλλιτέχνιδας, ακαδημαϊκού και ακτιβίστριας Tiziana Pers, η οποία ανταλλάσσει έναν πίνακά της με ένα ζώο που προορίζεται να σφαχτεί. Η Pers έχει σώσει από σίγουρο θάνατο πάνω από 300 ζώα, γιατρεύοντάς τα και επαναφέροντάς τα σε μία ευζωία.

Είναι συγκλονιστικό το βίντεο «Saut dans le vide», της ιδίας καλλιτέχνιδας, περίτρανη απόδειξη, πως τα ζώα έχουν βούληση και ευφυία. Ο θεατής βλέπει ένα φορτηγό που μεταφέρει γουρούνια και την προσπάθεια ενός εξ αυτών να δραπετεύσει, πηδώντας από το φορτηγό για να γλυτώσει την σφαγή, πράγμα που τελικά καταφέρνει.

Ο Maarten Vanden Eynde με το έργο του «Homo stupidus stupidus» («Aνόητος ανόητος άνθρωπος») – ένας ανθρώπινος σκελετός που έχει ανασυναρμολογηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μη θυμίζει καθόλου την ανθρώπινη ανατομία, επικρίνει την έπαρση του ανθρώπου και αμφισβητεί την ισχύουσα θεωρία ότι αυτός είναι το ανώτερο και σοφότερο είδος πάνω στον πλανήτη, αφού μόνο αυτό, μαζί με τους ιούς και τα βακτήρια καταστρέφουν το περιβάλλον τους, διακυβεύοντας την ίδια τους την επιβίωση”. Και ένα είδος που συμπεριφέρεται έτσι δεν μπορεί να είναι τόσο σοφό όσο δηλώνει το ταξινομικό του όνομα: Homo sapiens sapiens.

Μέσα από την έκθεση, αναδεικνύονται γεγονότα και καταστάσεις, που προκάλεσαν τον αφανισμό τεράστιου αριθμού εξωτικών ζώων, ή την ανυπολόγιστη καταστροφή βιότοπων, όπως συνέβη την εποχή της αποικιοκρατίας, ή την εποχή της τεχνολογικής “προόδου”, ή της έντονης και εντατικής θηρευτικής δραστηριότητας. Θίγονται σοβαρά θέματα όπως η βίαιη εκμετάλλευση των ζώων, η κακοποίησή τους μέσα στα εργαστήρια, οι φρικιαστικές συνθήκες στις βιομηχανικής μονάδες εκτροφής, η εμπορευματοποίησή τους, η απαράδεκτη “μόδα” με τα μεταλλαγμένα ζώα & μεταλλαγμένες τροφές, καθώς και η αδιαφορία για την εξαφάνιση ή την απειλούμενη εξαφάνιση χιλιάδων ειδών από το ζωικό βασίλειο.

Πρόκειται για μία έκθεση αφύπνιση!!! Δεν αναδεικνύει μόνο την τραγική μοίρα των ζώων στα χέρια του ανθρώπου, αλλά ταυτόχρονα εξυμνεί τις μοναδικές τους ικανότητες και τον συναισθηματικό τους κόσμο. Τονίζει το πόσο σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι τα ζώα δεν είναι αντικείμενα, αλλά όντα με νοημοσύνη, βούληση και συναίσθηση. Απλά, δεν διαθέτουν τον λόγον αλλά αυτός δεν είναι λόγος για να αντιμετωπίζονται ως κατώτερα, ως “άλλα” ή ως “κάτι”.

Τονίζεται ότι είναι επιτακτική ανάγκη να επαναπροσδιορίσουμε & να επαναδιαπραγματευτούμε την σχέση μας τόσο μαζί τους όσο και με τους οικοτόπους τους και να αντιληφθούμε ότι η αποκατάσταση της ισορροπίας με το ζωικό βασίλειο και το περιβάλλον είναι ζωτικής σημασίας για την ίδια μας την επιβίωση καθώς και την ευημερία του πλανήτη. Είναι ανώφελο και ταυτόχρονα υποκριτικό να συζητάμε για την κλιματική δικαιοσύνη, παραλείποντας την μη ανθρώπινη ζωή ή κλείνοντας τα μάτια και τα αυτιά για ό,τι αφορά αυτά που δεν είναι οικόσιτα ή κατοικίδια.

To ερώτημα του τίτλου της έκθεσης “Why Look at Animals?” ζητά απαντήσεις και μέσα από την έκθεση δίνονται πολλές στοχεύοντας να πυροδοτήσουν την συζήτηση για την “δικαιοσύνη για την μη ανθρώπινη ζωή”.

ΕΛΕΝΑ ΝΤΑΚΟΥΛΑ

Η Έλενα Ντάκουλα σπούδασε Διαφήμιση και Δημόσιες Σχέσεις και εργάστηκε στο τμήμα Δημοσίων Σχέσεων της “AVINOIL S.A.” του Ομίλου Βαρδινογιάννη και της ημερήσιας εφημερίδας «Μεσημβρινή» του ιδίου Ομίλου καθώς και στο τμήμα Διεθνών Συναλλαγών της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας, στο υποκατάστημα της Βοστώνης.

Σταμάτησε να εργάζεται όταν γεννήθηκε το πρώτο της παιδί και επέστρεψαν στην Ελλάδα. Όταν ο χρόνος της το επέτρεψε έμαθε ισπανικά, κληρώθηκε στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και ολοκλήρωσε επιτυχώς το πρόγραμμα «Ισπανική Γλώσσα και Πολιτισμός».

Πιστεύοντας στη δια βίου μάθηση παρακολούθησε κύκλους σεμιναρίων για φιλοσοφία, τέχνη και πολιτισμό, τα οποία εκπονήθηκαν από την «Ακαδημία Πλάτωνα» και τον «Κωστή Παλαμά», υπό την αιγίδα του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Λάτρης της Αθήνας, δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον σε ό,τι αφορά τα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης με ενεργό συμμετοχή και εθελοντική εργασία σε αντίστοιχες ομάδες, συλλόγους και σωματεία.

Εκτός από τα ταξίδια και τη Σίφνο αγαπάει πολύ τα ζώα έχοντας ιδιαίτερη αδυναμία στις 7 οικόσιτες γάτες της.

Αρθρογραφεί στην https://www.athensvoice.gr και στο διαδίκτυο. Είναι παντρεμένη και έχει δύο κόρες.

Μοιραστείτε