Ζωγραφίζοντας, πλάθοντας, γράφοντας. Λυδία Μαργαρώνη. ( Συνέντευξη / Βίντεο )



Συνέντευξη με την εικαστικό και πεζογράφο Λυδία Μαργαρώνη με αφορμή την παρουσίαση της συλλογής διηγημάτων Τοτέμ ( εκδ. Ιωλκός ), την Τετάρτη 24 Ιουνίου, στο Polis Art Cafe ( Αίθριο ) της Στοάς του Βιβλίου.


Η Λυδία Μαργαρώνη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και ζει στον
Πειραιά. Είναι απόφοιτη της ΑΣΚΤ, μαθήτρια του Παναγιώτη Τέτση. Για δυόμιση
δεκαετίες δίδαξε εικαστικά στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση και σφράγισε με αυτόν
τον τρόπο την αγάπη της για την Τέχνη και το πέρασμα της γνώσης από τη μια
γενιά στην επόμενη. Οι μεταπτυχιακές της σπουδές στη Γλυπτική προσδιόρισαν σε
μεγάλο βαθμό την καλλιτεχνική της πορεία. Από το 1986 πραγματοποιεί ατομικές
εκθέσεις και συμμετέχει σε ομαδικές, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Είναι ενεργό
μέλος του Ορίζοντα Γεγονότων και του ΕΕΤΕ. Ασχολείται με τη λογοτεχνία,
γράφει ασταμάτητα και πληθώρα κειμένων της έχουν δημοσιευθεί στον Τύπο. Η
συλλογή διηγημάτων της με γενικό τίτλο «Τοτέμ» είναι το πρώτο της βιβλίο, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ιωλκός.
Συναντηθήκαμε στο εργαστήριό της στον Πειραιά και
μιλήσαμε για ένα μεγάλο κομμάτι της καλλιτεχνικής της ζωής. Γνήσια ακτιβίστρια,
με τη σκέψη της πάντα στραμμένη στο αύριο, γεμίζει με αισιόδοξα μηνύματα τον
εικαστικό χώρο στον οποίο διαπρέπει. Μαζί της χαίρεσαι να μιλάς, ανανεώνεις τις
βιβλιοθήκες των σκέψεων σου και βάζεις σε τάξη την αταξία που προκαλείται από
την βαριά καθημερινότητα της ζωής στην πόλη, όπου όλα δείχνουν να είναι
υποφωτισμένα. Φως στην Τέχνη και τη ζωή, στη νόηση και τη δράση δίνουν τα έργα της,
εικαστικά αλλά και γραπτά, εκεί όπου όλα διαλέγονται μεταξύ τους χρησιμοποιώντας
άλλοτε το χρώμα, άλλοτε την ύλη, άλλοτε τις λέξεις, προβάλλοντας το μεγαλείο
του ανθρώπου που κυριεύεται από τον πόθο της δημιουργίας. 
Η Λυδία Μαργαρώνη ξεφυλλίζοντας το μεγάλο βιβλίο της
καλλιτεχνικής της πορείας, μας προσφέρει απλόχερα όλα όσα αποζητούμε να δούμε
και να μάθουμε μέσα από την επαφή μας με την ίδια και τα όσα μας καταθέτει. Την
ευχαριστούμε πολύ και της ευχόμαστε το νέο της ταξίδι – αυτό της δημιουργικής
γραφής – να είναι μακρύ και άκρως δημιουργικό όπως όλα όσα έκανε μέχρι και σήμερα._

Ζ.Κ. Έζησες πολλά
χρόνια στην εκπαίδευση και κάνοντας σήμερα έναν γρήγορο απολογισμό τι θα
ανέσυρες από το κουτί της μνήμης σε ό,τι αφορά την περίοδο εκείνη;
Λ.Μ. Στην εκπαίδευση μπήκα δοκιμαστικά και παρέμεινα 25
συνεχόμενα χρόνια. Συγκεκριμένα στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σε γυμνάσιο της
Δυτικής Αττικής, όπου όλα τα χρόνια που πέρασαν ήταν εξαιρετικά δημιουργικά για
μένα και θέλω να πιστεύω και για τα παιδιά. Κέρδισα πάρα πολλά από αυτήν μου
την εμπειρία, πράγματα τα οποία θα με συντροφεύουν για πάντα. Οι αναμνήσεις μου
απ’ το σχολείο όπου είχα την τύχη να διδάξω είναι μόνο καλές και σίγουρα θα
είναι για πάντα χαραγμένες στο μυαλό μου, χρησιμοποιώντας τες ως πυξίδα για το
μέλλον και για κάθε καινούργιο ξεκίνημα που κάνω πλέον στην προσωπική μου
πορεία ως εικαστικός. Λόγω της ιδιοσυγκρασίας μου ποτέ δε θέλησα απλά να μάθω
τα παιδιά να «ζωγραφίζουν» ή να «σχεδιάζουν». Το ζητούμενο ήταν πάντα για μένα
να τα εμπνεύσω, να τους εμφυσήσω το πνεύμα της κριτικής άποψης. Της αγάπης για
οτιδήποτε κάνουν και της εγρήγορσης πάνω σε θέματα που αφορούν την ίδια τη ζωή.
Εξάλλου η Τέχνη σε όλες της τις μορφές είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής όλων
μας, ακόμα κι αυτών που δεν πιστεύουν κάτι τέτοιο.
Ζ.Κ. Έκπληξη, αγάπη,
μαγεία. Τι σου έρχεται στο μυαλό;
Λ.Μ. Η μεγαλύτερη έκπληξη για μένα ήταν όταν
συνειδητοποίησα την τεράστια, αστείρευτη δύναμη που κρύβει μέσα του ένα
συγκεκριμένο υλικό, που τις περισσότερες φορές όλοι μας το έχουμε κάπως παραπεταμένο:
Το μολύβι. Αυτό το μικρό, τόσο δα πραγματάκι, που ξύνοντας το εξαφανίζεται σιγά
– σιγά και που αφήνει όμως πίσω του σημάδια τόσο  δυνατά και ανεξίτηλα με έβαλε μέσα σ’ έναν
άλλο δημιουργικό κόσμο και μου άνοιξε δρόμους που ούτε είχα ποτέ φανταστεί πως
υπάρχουν. Στην πράξη γίνεται ένα με το χέρι μου, ουσιαστικά αποτελεί προέκταση
του χεριού μου και η αμεσότητα στο αποτέλεσμα είναι αυτό που κυρίως με μαγεύει.
Τις περισσότερες φορές θέλω να μπω μέσα στο έργο, να γίνω μέρος του, να
συνυπάρχω μαζί με αυτό, ακολουθώντας τη διαδρομή που θα διαγράψει. Τόση μεγάλη
δύναμη έχει αυτό το τόσο μικρό – όπως συνηθίζω να το λέω -πραγματάκι.
Ζ.Κ. Στη σημειολογία
της εικόνας εκφραζόμαστε με λέξεις για ν’ αποδώσουμε το σημαίνον και το σημαινόμενο.
Ωστόσο, μάλλον τα πάντα ξεκινούν από την αίσθηση της όρασης.
Λ.Μ. Πάνω απ’ όλα είναι η όραση. Είμαστε εικαστικοί
καλλιτέχνες κι αυτό σημαίνει πως όλα ξεκινούν από την οπτική επαφή που έχουμε
με το οτιδήποτε. Η όραση ως αίσθηση είναι τόσο σημαντική όσο η ίδια μας η ζωή.
Φαντάσου έναν κόσμο δίχως εικόνες, δίχως χρώμα, δίχως τη δυνατότητα εντοπισμού
των μορφών, των σχημάτων, των όγκων, των συναισθημάτων, που κι αυτά εκφράζονται
με ποικίλους τρόπους, όπου κι εκεί η όραση είναι απαραίτητη για να γίνουν
αντιληπτά κι αισθητά. Ωστόσο, μια πολύ μεγάλη μερίδα συνανθρώπων μας στερούνται
αυτό το Θείο δώρο, αυτό το δοσμένο ως όχι προνόμιο αλλά φυσικό επόμενο της ζωής,
για κάποιους ανθρώπους δεν είναι δεδομένο. Μέσα από τα έργα μου έχω ασχοληθεί
εκτεταμένα με το θέμα της όρασης και της τυφλότητας κι αυτό που με απασχόλησε
ιδιαίτερα εικαστικά είναι η μέθοδος ανάγνωσης
Braille. Πολύ σημαντικό μέσο για τους ανθρώπους
που αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης, μετατρέποντας μεταφορικά το σκοτάδι σε
φως, μ’ έναν τρόπο εύκολα προσβάσιμο σε όλους. Θεωρώ ότι είναι ένα από τα
πράγματα που όχι μόνο προσφέρουν τη δυνατότητα του απεγκλωβισμού από την
κοινωνική απραξία και μοναξιά, από τον κοινωνικό αποκλεισμό και την απομόνωση αλλά
λειτουργεί ως μήνυμα ελπίδας για τους ανθρώπους που βιώνουν το «πρόβλημα». Σ’
εμένα – στα έργα μου – λειτούργησε ως μέσο έμπνευσης και δημιουργικής έξαρσης,
όπου μέσα από τα σημάδια του κώδικα πέρασα στην περαιτέρω διάδοση ενός
μηνύματος με χιλιάδες αποδέκτες, ερμηνευμένο όμως με διαφορετικό τρόπο από τον
καθένα χωριστά.
Ζ.Κ. Γνωρίζω πως ο
ακτιβισμός σε απασχολεί χρόνια, συνεχίζεις;
Λ.Μ. Ο ακτιβισμός ήταν πάντα μια προτεραιότητά μου, ένα
από τα κύρια ζητούμενα, συνδεδεμένος από την αρχή της ενασχόλησής μου με το
αντικείμενο της Τέχνης, σε όλες της τις μορφές. Δε θα μπορούσαν να είναι
διαφορετικά τα πράγματα καθώς είμαι ανήσυχος άνθρωπος και θέλω συνεχώς να
προσφέρω με κάθε δυνατό τρόπο, οπουδήποτε έχω αυτή τη δυνατότητα ή μου ζητηθεί.
Σε αυτό το κομμάτι ήμουν πάρα πολύ ενεργή και τα χρόνια που υπηρέτησα στην
εκπαίδευση. Πάντοτε προσπαθούσα μέσα απ’ όλες μου τις ενέργειες να συμβάλλω στη
δημιουργία ικανών καταστάσεων απ’ όπου θα ξεκινήσουν μορφές ακτιβιστικής δράσης
για θέματα σημαντικά και γνωστά σε όλους: το περιβάλλον, τις συνθήκες διαβίωσης
του ανθρώπου, την υγεία, τις ανθρώπινες σχέσεις, ακόμα και την πολιτική, με τη
μορφή των θέσεων απέναντι στα πράγματα και όχι των ιδεών. Συνεχίζω ακόμα και
σήμερα στον ίδιο δρόμο.
Ζ.Κ. Από τις Βάκχες
και τις Οφηλίες στον Οργιασμό του πνεύματος και τη ύλης. Θέλει τόλμη ή απλά το
κάνεις;
Λ.Μ. Το οργιαστικό έχει να κάνει με τον εαυτό μας, με τη
βούληση να βγούμε από τα στενά καθημερινά όρια στα οποία κινούμαστε. Αυτή μας η
πρόθεση και εν τέλει η πράξη μας εκφράζεται μέσα από την έννοια του Οργιασμού.
Δε μπορείς να το κάνεις τόσο απλά, η τόλμη είναι βασική προϋπόθεση. Προσωπικά
βιώνω αυτήν την κατάσταση περνώντας από μια εικαστική κατάσταση σε άλλη,
χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα κι όλες τις επιδράσεις, τις επιρροές που λαμβάνω
από τα γεγονότα,  τους ανθρώπους, τις
εικόνες, παραμένοντας πάντα ζωντανή και δημιουργική.
Ζ.Κ. Στην Τέχνη τα
υλικά διανύουν τεράστιες αποστάσεις από την αρχή έως και το τέλος. Στη Γλυπτική
αυτή η αίσθηση είναι ακόμα πιο έντονη βλέποντας τη μεταμόρφωση της πρώτης ύλης,
της άμορφης μάζας που γίνεται έργο.
Λ.Μ. Η Γλυπτική αποτελεί σημείο αναφοράς για μένα. Η
σοβαρή ενασχόλησή μου με τη Γλυπτική ξεκίνησε χρόνια πριν – θα έλεγα κατά την
περίοδο των σπουδών μου – όταν κι ανακάλυψα τη μαγεία που εκλύεται από τη
διαμόρφωση των υλικών κατά τη διαδικασία της δημιουργίας ενός έργου. Στο
εργαστήριο του Μεταπτυχιακού που έκανα στην Α.Σ.Κ.Τ. ήρθα σ’ επαφή με πράγματα
που μέχρι και τότε φάνταζαν πολύ μακρινά κι ακατανόητα ως ένα βαθμό. Πράγματα
που μ’ έκαναν να λατρέψω αυτή τη μορφή Τέχνης και να δοθώ σε αυτήν με όλο μου
το είναι. Αυτό που με γοήτευσε από την αρχή ήταν το μέταλλο, ένα θεωρητικά
«δύσκολο» υλικό που όμως όταν το εντάξεις στη δουλειά σου ο δρόμος φωτίζεται,
οι δυνατότητες ξαφνικά γίνονται άπειρες και αυτό είναι κάτι που αν δεν το δεις
δεν το πιστεύεις. Το πώς «πλάθεται» το μέταλλο, το πώς αλλάζει μορφή, το πώς
από ένα άψυχο υλικό γίνεται μια μάζα ζωντανή είναι εξαιρετικά ενθουσιαστικό. Στην
πορεία αυτής της διαδρομής ανακάλυψα και τη Γλυπτική με το λεγόμενο σκραπ, τα «παλιοσίδερα» που συνηθίζουμε
να λέμε τα διάφορα υπολείμματα μετάλλου που προκύπτουν από τις επιμέρους καθημερινές
δραστηριότητές μας. Ανακυκλώσιμα μέταλλα που πλέον δεν έχουν λειτουργική χρήση,
αφού ο κύκλος ζωής τους υποτίθεται πως τελείωσε με κάποιον τρόπο. Η ένταξή μου
σε μια εικαστική ομάδα καλλιτεχνών που η κύρια ενασχόλησή τους είναι αυτό
ακριβώς, η δημιουργία έργων με «παλιοσίδερα», με σκραπ δηλαδή, μου έδωσε τη δυνατότητα να εξελίξω πολύ αυτήν μου την
ανησυχία και πλέον αποτελεί βασικό κομμάτι της δουλειάς μου. Δεν πετάμε τίποτα,
όλα μπορούν να δουλευτούν – με τον ένα ή τον άλλον τρόπο – και να γίνουν έργα
Τέχνης.


Δείτε ολόκληρη τη συνέντευξη της 
Λυδίας Μαργαρώνη  ΕΔΩ
Ζ.Κ. Γνωρίζω πως έχεις
ακόμα μια μεγάλη αγάπη, το γράψιμο, και πως ήδη είναι υπό κυκλοφορία το πρώτο
σου βιβλίο.
Λ.Μ. Η γραφή με τη σειρά της είναι κι αυτή μια πολύ
δημιουργική μορφή Τέχνης. Είναι ουσιαστικά η ολοκλήρωση στο έργο μου, είτε
ζωγραφικό είναι αυτό, είτε γλυπτό, είτε χαρακτικό ή κάποια μικρή ή μεγαλύτερη
εγκατάσταση. Το ήξερα από την αρχή, το ένιωθα πως για να ολοκληρωθεί το παζλ θα
πρέπει να δουλέψω κι αυτό το κομμάτι και να εκφράσω όσα επιπλέον ήθελα και μέσα
από αυτό. Ασχολούμαι κυρίως με το πεζογράφημα γράφοντας μικρά διηγήματα που
ουσιαστικά είναι η συνέχεια στη δουλειά μου, η επόμενη στιγμή, το επόμενο βήμα,
όπου όλα παίρνουν μια πιο συγκεκριμένη μορφή. Έτσι, με τον καιρό ανακάλυψα ότι
όλο αυτό το υλικό που βγαίνει μέσα από την πένα μου έχει ιδιαίτερη αξία για
μένα, όχι μόνο ως απλό κείμενο που καταγράφει, εξιστορεί και αφηγείται πράγματα
αλλά αξία πολύ πιο σημαντική από μια σειρά απλών χειρόγραφων σημειώσεων. Και
ναι, όπως ήδη προανέφερες υπάρχει πλέον έτοιμο και το πρώτο μου βιβλίο, το
οποίο είναι έργο των εκδόσεων Ιωλκός. Πρόκειται για μια σειρά διηγημάτων με
γενικό τίτλο Τοτέμ και η επίσημη παρουσίασή του θα γίνει την Τετάρτη 24 Ιουνίου στο
Polis Art Café ( Αίθριο ) στον χώρο που βρίσκεται η Στοά του Βιβλίου.
Σας προσκαλώ όλους._
Δείτε ολόκληρο το βίντεο της συνέντευξης ΕΔΩ
Πνευματικά δικαιώματα: www.itsonlyarts.com ©2020

Κείμενα/Επιμέλεια/Βίντεο/Φωτογραφίες: Ζώης Σπ. Κουτρούλης για την πλατφόρμα www.itsonlyarts.com

Αξίζουν την προσοχή