Νίκος Μπασιάς «Φλογισμένα Τάματα, Μνήμης και Θυσίας».
Συνέντευξη με αφορμή την ομαδική έκθεση «ΤΕΧΝΗ Λήθης Αντίδοτο» στο ΙΣΛΑΧΑΝΕ πολυχώρο πολιτισμού.
Νίκος Μπασιάς
Εγκαίνια: Τετάρτη 2 Οκτωβρίου στο ΙΣΛΑΧΑΝΕ πολυχώρο πολιτισμού ( Ελένης Ζωγράφου 2, Θεσσαλονίκη ) | Διάρκεια έως τις 30 Οκτώβρη 2024
Flaming tokens of worship. Memory and Sacrifice.
Με αφορμή την ομαδική έκθεση «ΤΕΧΝΗ Λήθης Αντίδοτο» που θα εγκαινιαστεί την Τετάρτη 2 Οκτωβρίου στο ΙΣΛΑΧΑΝΕ πολυχώρο πολιτισμού ( Ελένης Ζωγράφου 2, Θεσσαλονίκη ) ο φωτογράφος Νίκος Μπασιάς δημιούργησε και παρουσιάζει ένα έργο αφιερωμένο στο Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη ( Φλογισμένα Τάματα, Μνήμης και Θυσίας | Flaming tokens of worship. Memory and Sacrifice. ). Ένα έργο μνήμης, που σκοπό έχει διατηρήσει την ιστορία ζωντανή, να υπενθυμίσει και να προτρέψει το κοινό ν’ αναλογιστεί την ευθύνη που έχει απέναντι στα γεγονότα και τη θυσία που αυτά γεννούν, προκειμένου ν’ αλλάξει κατά τι ο κόσμος.
Ο Νίκος Μπασιάς έχει επιτύχει να δημιουργήσει ένα έργο που δεν είναι μόνο αισθητικά εντυπωσιακό, αλλά βαθιά συγκινητικό και πολυεπίπεδο σε νοήματα. Μέσω των ταμάτων, του κεριού στο χρώμα της φωτιάς, του σταυρού και των αγκαθιών, το έργο συνδέει τον πόνο της θυσίας με τη διαχρονικότητα της μνήμης, και λειτουργεί ως φόρος τιμής στα θύματα του Ολοκαυτώματος του Χορτιάτη.
Η έκθεση «ΤΕΧΝΗ Λήθης Αντίδοτο» είναι επετειακή για τα 80χρονα από το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη.
Πρόκειται για ένα σπουδαίο εικαστικό γεγονός, με έργα ζωγραφικής, χαρακτικής, φωτογραφίας, εγκαταστάσεις, video, performance τα οποία θα εκτίθενται σ’ όλο το χώρο/μουσείο του πολυχώρου ΙΣΛΑΧΑΝΕ στη Θεσσαλονίκη.
Διάρκεια έως τις 30 Οκτώβρη 2024
Επιμέλεια έκθεσης: Βασίλης Καρκατσέλης
Ποια η πηγή έμπνευσης για το έργο «Φλογισμένα Τάματα, Μνήμης και Θυσίας»; Γιατί επιλεχθηκε για τη συγκεκριμένη έκθεση;;
Η έμπνευση για το έργο «Φλογισμένα Τάματα, Μνήμης και Θυσίας» προήλθε από την επιθυμία μου να διατηρήσω ζωντανή τη μνήμη των γεγονότων του Ολοκαυτώματος του Χορτιάτη, ενός φρικτού εγκλήματος πολέμου που διαπράχθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 1944. Όταν αναλογίζομαι τέτοια γεγονότα, νιώθω ότι ο καλλιτέχνης έχει την ευθύνη να τα κρατήσει ζωντανά μέσα από την τέχνη του, προσφέροντας στον κόσμο όχι μόνο μια υπενθύμιση της ιστορικής αλήθειας, αλλά και έναν τρόπο να βιώσει τον πόνο, την απώλεια και τη θυσία.
Ο λόγος που επικεντρώθηκα στον Χορτιάτη είναι επειδή η σφαγή αυτή αντιπροσωπεύει τη βαρβαρότητα και την απόλυτη θυσία αθώων ανθρώπων. Θέλησα να δημιουργήσω ένα έργο που θα λειτουργούσε ως μνημείο μνήμης και θα συνδύαζε θρησκευτικά και συμβολικά στοιχεία για να επικοινωνήσει τον βαθύ πόνο αλλά και την ελπίδα για διατήρηση της ιστορικής αλήθειας. Ο τίτλος «Φλογισμένα Τάματα, Μνήμης και Θυσίας» αναδεικνύει αυτές τις έννοιες. Το κατακόκκινο κερί αντιπροσωπεύει την φωτιά της καταστροφής, τα τάματα είναι οι ψυχές που χάθηκαν, και η μνήμη και η θυσία είναι η αιώνια αλήθεια που πρέπει να παραμείνει ζωντανή.
Το έργο περιέχει στοιχεία όπως τα τάματα, ο σταυρός και το κόκκινο κερί. Τι συμβολίζουν αυτά τα στοιχεία και πώς συνδέονται με το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη;
Κάθε στοιχείο στο έργο μου έχει επιλεχθεί προσεκτικά για να φέρει έναν βαθύ συμβολισμό και να συνδεθεί άμεσα με το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη.
Ο σταυρός είναι το κεντρικό σύμβολο του έργου και αναφέρεται στην απόλυτη θυσία. Όπως ο σταυρός είναι το απόλυτο σύμβολο της θυσίας και της σταύρωσης στον χριστιανισμό, έτσι και εδώ συμβολίζει τη θυσία των κατοίκων του Χορτιάτη.
Το μέταλλο με τις προεξοχές σαν αγκάθια που βρίσκεται στην κορυφή του σταυρού, είναι μια ισχυρή αναφορά στη Σταύρωση. Αυτά τα αγκάθια είναι το σύμβολο του σταυρού που σήκωσαν οι άνθρωποι του Χορτιάτη. Ήθελα να δείξω ότι οι άνθρωποι αυτοί κουβάλησαν έναν δικό τους σταυρό, με το βάρος της αδικίας, του πόνου και της θυσίας.
Τα τάματα έχουν πολύ σημαντικό ρόλο στο έργο. Στην ελληνική παράδοση, τα τάματα είναι σύμβολα ελπίδας, προσευχής και ικεσίας. Εδώ, όμως, αντιπροσωπεύουν και τη θυσία. Τα τάματα είναι οι ψυχές των θυμάτων που «προσφέρθηκαν» με τον πιο σκληρό τρόπο. Κουβαλούν τη μνήμη και τον πόνο, και είναι το σημείο στο οποίο ο θάνατος και η μνήμη συναντιούνται. Μέσα από αυτά τα τάματα, επιθυμώ να αναδείξω ότι οι άνθρωποι αυτοί θυσιάστηκαν άδικα, αλλά η μνήμη τους παραμένει αιώνια.
Το κόκκινο κερί που τοποθέτησα πάνω στα τάματα συμβολίζει τη φωτιά της καταστροφής και της θυσίας. Το κόκκινο χρώμα του κεριού παραπέμπει στο αίμα που χύθηκε, αλλά και στη φωτιά που αφάνισε τις ζωές αυτών των ανθρώπων. Ταυτόχρονα, το κερί καίγεται και σβήνει αργά, όπως η μνήμη αν δεν την φροντίσουμε, αλλά το φως που αφήνει πίσω του αντιπροσωπεύει την ελπίδα για μια αιώνια ανάμνηση.
Πώς ήταν η δημιουργική διαδικασία αυτού του έργου; Τι προκλήσεις προέκυψαν κατά τη σύλληψη και την εκτέλεση της ιδέας;
Η δημιουργική διαδικασία ήταν ιδιαίτερα συναισθηματική και απαιτητική, καθώς το θέμα που πραγματεύεται το έργο είναι βαρύ και επιβάλλει ένα ιδιαίτερο σεβασμό. Το πρώτο στάδιο ήταν να βρω τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσα να αποδώσω τη μνήμη του Ολοκαυτώματος του Χορτιάτη με έναν τρόπο που θα ήταν ταυτόχρονα έντονα συμβολικός αλλά και άμεσος. Ένιωσα ότι ο σταυρός θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ο ιδανικός καμβάς, όχι μόνο λόγω της θρησκευτικής του σημασίας, αλλά και επειδή αποτελεί ένα διαχρονικό σύμβολο θυσίας και πόνου.
Η χρήση κοντραπλακέ θαλάσσης για τον σταυρό ήταν μια συνειδητή επιλογή, καθώς είναι ένα υλικό που παραπέμπει σε αντοχή και δύναμη, ιδιότητες που σχετίζονται με τη μνήμη. Στη συνέχεια, η τοποθέτηση των ατσάλινων αγκαθιών στην κορυφή του σταυρού ήταν μια από τις πιο δύσκολες αποφάσεις, γιατί ήθελα να αποδώσω την αγωνία των θυμάτων χωρίς να υπερβάλλω σε «βία» στο έργο. Τελικά, τα αγκάθια συμβολίζουν την αγωνία της σταύρωσης, αλλά και τη θυσία τους.
Η τοποθέτηση των ταμάτων ήταν ίσως η πιο συγκινητική στιγμή της δημιουργικής διαδικασίας. Κάθε τάμα τοποθετήθηκε με την αίσθηση ότι κουβαλάει ένα βάρος μνήμης και θυσίας. Ήθελα να νιώθω ότι το κάθε τάμα είναι μια ψυχή, ένας άνθρωπος που θυσιάστηκε, και αυτή η σκέψη με βοήθησε να προσεγγίσω το έργο με τον σεβασμό που του άρμοζε.
Ποιο είναι το μήνυμα που το έργο καλείται να περάσει στο κοινό; Μπορεί να συμβάλει στην αφύπνιση της ιστορικής μνήμης;
Το κύριο μήνυμα που θέλω να μεταδώσω μέσω του έργου μου είναι ότι η μνήμη είναι ιερή και πρέπει να την τιμούμε με κάθε τρόπο. Το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη δεν είναι μόνο μια μαύρη σελίδα της ιστορίας, αλλά και μια υπενθύμιση για την ανθρώπινη βαρβαρότητα και την αδικία. Μέσα από το έργο μου, θέλω να υπογραμμίσω ότι οι θυσίες των αθώων δεν πρέπει ποτέ να ξεχαστούν.
Η τέχνη ως αφορμή δημιουργίας στα χέρια των καλλιτεχνών μπορεί να συμβάλλει στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης;
Η τέχνη έχει την δύναμη να δημιουργεί συναισθηματικές γέφυρες με το παρελθόν, όπου οι θεατές δεν είναι απλά παθητικοί δέκτες της ιστορίας, αλλά ενεργοί συμμέτοχοι και ελπίζω ότι το έργο μου θα λειτουργήσει ως ένας τέτοιος σύνδεσμος.
Θέλω ο θεατής να νιώσει την αγωνία, τον πόνο, αλλά και την ελπίδα που κρύβεται πίσω από τα τάματα και το κατακόκκινο κερί. Το έργο μου είναι μια προσευχή για τη μνήμη, μια προσπάθεια να διατηρηθεί ζωντανή η ιστορική αλήθεια και να τιμηθούν οι άνθρωποι που χάθηκαν τόσο άδικα.
«Φλογισμένα Τάματα, Μνήμης και Θυσίας»
Flaming tokens of worship. Memory and Sacrifice.
Πολυχώρος Πολιτισμού “Ισλαχανέ”
(Ελένης Ζωγράφου 3, Θεσσαλονίκη), τηλ 231 020 6910
Διάρκεια έως τις 30 Οκτώβρη 2024
Ώρες λειτουργίας:
Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή: 10:00 π.μ.–2:00 μ.μ .
Σάββατο και Κυριακή: Κλειστά
Είσοδος ελεύθερη
