Ταξιδεύοντας με τη γραφή και τα ιπτάμενα χαρτιά της Σοφίας Χουλιαρά.

Ξεφυλλίζουμε το νέο βιβλίο της εικαστικού κι ανακαλύπτουμε μικρές αλλά και μεγαλύτερες σοφίες.

 

«Μικρές σοφίες για να πετάξεις» είναι ο τίτλος του καλλιτεχνικού βιβλίου τσέπης των εκδόσεων 

Καλειδοσκόπιο που δημιούργησε η εικαστικός Σοφία Χουλιαρά.

Πρόκειται για συνθέσεις φράσεων και σχεδίων που τη ροή τους στο βιβλίο χαρακτηρίζει το φευγαλέο, η σχεδόν χορευτική κίνηση, η εναλλαγή και η μεταβατικότητα, στοιχεία που προσδίδουν κίνηση μέσα στην εικόνα. 

Τμήματα των συνθέσεων αυτών υπερμεγενθύνονται και μεταμορφώνονται σε τοπία ή ζωντανούς μικρόκοσμους.

Η λεπτότητα, η λιτότητα και τρυφερότητα των πρώτων παραβάλλονται με έντονη ενέργεια, έκσταση, στροβιλισμό, μια ζωντανή διεργασία αλλαγής.

Είναι σαν να μας προτείνουν οι μικρές σοφίες μια αλλαγή της θέσης της σκέψης, του νου και κατ΄ επέκταση της οπτικής μας, μια πρόσκληση να απογειωθούμε.

Αντίστροφα όμως: από ψηλά στο ενδότερο εσωτερικό μας για ν΄ ανακαλύψουμε και να αντικρίσουμε τα ξεχωριστά μοναδικά τοπία του.

Ως αποτέλεσμα η συνειδητή περιήγηση των αισθήσεων μας στις σελίδες του βιβλίου αποτελεί μια τελετουργική πράξη, μια διαλογιστική πρακτική που ηρεμεί, ελαφρώνει και ωθεί, τελικά, να στραφούμε από τα έσω προς τα πάνω, όχι για να αιωρηθούμε αλλά για να πετάξουμε.   

Καλλιόπη Λιαδή

 

 

 

 

«Μικρές σοφίες για να πετάξεις», το πρώτο σου βιβλίο. Πώς ξεκίνησε αυτή η διαδρομή;  

Το βιβλίο προτάθηκε από την Αλέξα Αποστολάκη, διευθύντρια των εκδόσεων «καλειδοσκόπιο», σαν μια πράξη εμπιστοσύνης σε αυτό που είδε στο πρώτο ραντεβού μας.

Στην πρώτη μας συνάντηση είχα μαζί μου να της δείξω ζωγραφική μου δουλειά: αυτό είμαι, αυτό ξέρω, αυτό αγαπώ!

 

Κολλάζ και σχεδιάσματα σ΄ ένα τετράδιο σημειώσεων, κάτι σαν ζωγραφικό ημερολόγιο.

Η ιδέα της αφορούσε ένα βιβλίο δικό μου απ΄ την αρχή, πάνω στην ζωγραφική που είχε δει, με τις ποιότητες που φάνηκε να συνδέθηκε κι η ίδια, ώστε να φτιάξω το δικό μου κόσμο και να τον μοιραστώ.

Ήμουν σίγουρη ότι η συνεργασία θα ήταν όπως ήθελα, καθώς γνώριζα προσωπικά κι εμπιστευόμουν, τη γραφίστρια των εκδόσεων, Εριφύλλη Αράπογλου, και φυσικά την αίσθηση που είχα από τον εκδοτικό ότι εκδίδει πολύ προσεγμένες δουλειές!

Δεν είναι τυχαίο πως πολλοί φίλοι καλοτεχνητές, βρίσκουν εκεί το “μάτι” και την αγκαλιά που απαιτεί ένα βιβλίο τέχνης για ν΄ αναδειχθεί.

 

Ποια διαδικασία ακολούθησες για τη δημιουργία του; Προηγήθηκαν οι λεκτικές ή οι εικαστικές ιστορίες;

Δούλεψα αυτές τις εικόνες, προετοιμάζοντας χαρτιά και σκίζοντας τα, αυτά ή άλλα, από έντυπα που στην συνέχεια τα κόλλαγα σε χαρτί και τα ξαναδούλευα από πάνω.

Τα περισσότερα ήταν πεταμένα χαρτιά που τα έκανα  «ιπτάμενα»…  Αυτό πάντα μου άρεσε, να βρίσκω χρησιμότητα στα  «άχρηστα» κι ασήμαντα.

Ήταν χαρτιά λερωμένα με δοκιμές από τύπωματα, παιχνίδια με μελάνια πάνω σε περιοδικά.

Μόλις εντόπιζα τι τα κάνει ενδιαφέροντα και πως θα λειτουργούσουν, τα απογείωνα και τους χάριζα χώρο και χρόνο στο βιβλίο.

 

 

Και οι λέξεις;

Kοιτώντας τις εικόνες ήρθαν κι οι μικρές σοφίες ώστε να αλληλοσυμπληρώνονται, ζωγραφική και κείμενο και να είναι πιο κατανοητό ολόκληρο το κλίμα της κάθε σελίδας. Εικόνα-λόγος σε ένα.

 

Τι αντιπροσωπεύει η κάθε διαφορετική γραμματοσειρά που χρησιμοποιείς;

Πρόκειται για γραφιστική πρόταση των εκδόσεων, με την οποία έμεινα απολύτως σύμφωνη, για να αναδειχθεί το διαφορετικό «φορτίο» κάθε δισέλιδου, κάθε μικρής σοφίας.

Μια επιλογή που ενισχύει το «χειροποίητο» μιας έκδοσης τέχνης που συγχρόνως τονίζει κι αυτήν την παιχνιδιάρικη διάθεση που είχα δουλεύοντας το βιβλίο.

Η δυνατότητα να ενσωματώνεται η κάθε γραφή καλύτερα στην εικόνα «δίνει»  έναν χαρακτήρα.

 

Απομάκρυνση – πέταγμα – υπερμεγέθυνση, αποσπασματικό – συνολικό, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένα μοτίβο που επαναλαμβάνεται στο βιβλίο. Πού αποσκοπεί αυτό;                                                                                   

Στο να πάρεις μια ανάσα και να έρθεις πιο κοντά.

Να δεις τις λεπτομέρειες των χαρτιών, το ρυθμό που δημιουργούν σε άλλη θέση και σε σύνδεση με τα χαρτιά της επόμενης σελίδας.

Το πριν και το μετά… Μήπως  πολλές στιγμές του τώρα, δεν έχουν τα υλικά του χθες και του αύριο και στη ζωή;

 

«Mερικά ταξίδια στη ζωή σου…μπορεί να σε κάνουν σοφότερο» γράφεις. Πες μας για ένα ταξίδι σου που σε έκανε πραγματικά σοφότερη.

 

Ένα ταξίδι που έκανα το 2007 στην Κούβα. Αυτό ήταν το ταξίδι που ονειρεύτηκα και κατάφερα να πάω.

Χάρη σε δύο φίλους… Έναν που μας περίμενε εκεί και μια φίλη που πήγαμε μαζί.

Μείναμε σαν φοιτητές της εκεί Σχολής Καλών Τεχνών στην Αβάνα, για σχεδόν δύο μήνες.

Κάθε μέρα ξυπνούσα σοφότερη, από τις μουσικές, τους χορούς, την ομορφιά του τόπου, τη γλώσσα, το μέσα μου, που προσαρμοζόταν σε κάθε νέα συνθήκη εκεί.

 

Κι ένα ταξίδι που ονειρεύεσαι;                                                      

Μάλλον πάλι λατινική Αμερική θα ήταν, αλλά αυτή την φορά θα έβαζα και την Ασία στο κάδρο.

 

Τι θεωρείς ότι εμποδίζει ένα άνθρωπο να ανοίξει τα φτερά του;                                                          

Ανάλογα με το χαρακτήρα του καθενός και το πού ζει, θα μπορούσαμε να δώσουμε διαφορετικές απαντήσεις.

Σίγουρα το πόσο καλά αντιλαμβάνεται τον εαυτό του κανείς μέσα στο σύνολο και τι είναι αυτό που θέλει να πετύχει ανοίγοντας τα.

Πόσο ψηλά θέλει να πάει κι αν ο ήλιος είναι εκεί για να του δώσει φως ή αν πιστεύει πως θα του τα κάψει…

Σίγουρα αλλιώς τα ανοίγουμε για να πετάξουμε πρώτη φορά κι από λίγο, ή πιο ώριμοι πια, για μεγαλύτερα ταξίδια.

 

Κατά πόσο υπάρχει πιθανότητα να «μείνουν μόνο τ΄ αγάλματα ακούνητα, αγέλαστα στην εποχή μας»;                                                                           

Μάλλον εννοείς πώς θα γίνει να μείνουν μόνο αυτά έτσι κι εμείς γελαστοί, δραστήριοι, φροντιστικοί με μας αλλά και με τους γύρω μας, προνοητικοί με το περιβάλλον…

Τόσο δύσκολο που θα μπορούσε να είναι πιθανότερο το αντίθετο: να μείνουμε εμείς αγέλαστοι κι ακούνητοι από την ανυπαρξία τέχνης, χιούμορ, θέλησης, ιδανικών και καταστροφής του περιβάλλοντος, τα αγάλματα να μείνουν σαν ανάμνηση του πολιτισμού και της ομορφιάς κι εμείς σιγά σιγά να εξαφανιστούμε εντελώς…

 

 

 

 

Tι αριθμητικές πράξεις γεμίζουν το βουνό με τα προβλήματα που απεικονίζεις;     

Φανταστικές πράξεις του γιού μου, όταν ήταν μικρότερος, χωρίς λύση. Δε μ΄ ενδιέφερε να είναι αληθινά προβλήματα, τις είδα ως γραφή.

 

Αν όμως κανείς το επιδιώξει, υπάρχει ελπίδα να “λυθούν”;

Η αλήθεια είναι ότι όταν έγραψα και το κείμενο, είπα: για δες, πόσα από τα προβλήματα που συναντάμε καθημερινά μας φαίνονται άλυτα ή πνιγόμαστε σ΄ αυτά, όταν δεν βλέπουμε την προφανή λύση!

Kαι η λύση, δεν είναι πάντα μία… Όταν έχεις και βοήθεια, κάτι καλύτερο μπορείς να ελπίζεις…

 

Ποιο στοιχείο της φύσης θαυμάζεις περισσότερο;

Νομίζω το νερό.. Κι ο λόγος ίσως να είναι γιατί έχει πολλές μορφές κι είναι βασικό για την ζωή όλων μας..

Χώρια το μεγάλο ταξίδι του. Κρυστάλλινο, κελαριστό στα ποτάμια,  βρόχινο – προσφορά στα φυτά και στην γη, ακόμα και αυτό, στων πόλεων τα ποτάμια, εμπνέει ζωγράφους, συγγραφείς, πλωτές αγάπες και σχέδια..

Ταξιδεύει στην συνέχεια σε όλα τα ωραία νησιά ανά τον κόσμο, ενώνει ηπείρους, ξεγλιστράει πάνω του η ματιά σου πιο μακριά, φροντίζει και φιλοξενεί όλα τα όμορφα όντα του βυθού και προσφέρει απλόχερα τις ιαματικές του ιδιότητες σε σώμα και νου, με το που βυθίζεσαι σ αυτό…

 

 

Αν το βιβλίο σου γινότανε θεατρικό έργο, πώς θα ήταν ο πρωταγωνιστής του;                                          

Σίγουρα θα ήταν πειραματικής σκηνής, με σκηνικά και κουστούμια ίσως φτιαγμένα από εμένα.

Ο-η πρωταγωνιστής/ρια δεν θα είχε φύλο, ίσως να ήταν και πετούμενο που θα κούρνιαζε στα σκηνικά και θ’ άλλαζε υπόσταση σαν χαμελαίων, ανάλογα με αυτά.

 

Ποιος καλλιτέχνης θα ήθελες να το διαβάσει;                                                  

Νομίζω ο πατέρας μου, Νίκος Χουλιαράς, που δεν ζει πια.

 

Πώς επηρέασε την προσωπική σου δουλειά και την οπτική σου στην τέχνη;

Το DNA κατ’ αρχήν, αν πιστεύει κανείς στα γονίδια, επηρέασε μάλλον την αγάπη μου για κάθε τι καλλιτεχνικό, κι έπειτα η στάση του στη ζωή, το χιούμορ του.

Επίσης η απλότητα με την οποία αποδίδει στα έργα του το φως και τη σκιά, την κίνηση και την ακινησία, τους χαρακτήρες, και το πείραμα να κάνεις κάποια τυχαία, ανάποδα ή παράταιρα – όλα αυτά νομίζω, τα ουσιώδη, για έναν ζωγράφο.

 

Ποιοι άλλοι καλλιτέχνες σε έχουν εμπνεύσει;

Δύσκολο να διατυπώσω ποιοι, ίσως όλοι όσοι θαυμάζω. Στον καθένα που θαυμάζω βρίσκω τους λόγους για να εμπνευστώ.

Ας πούμε πολλές φορές με εμπνέει ένα άρτιο τεχνικά και υπέροχο έργο κι άσχετα με αυτό, εγώ θα προσπαθήσω να κάνω το δικό μου.

Για παράδειγμα δεν θα προσπαθήσω να πατήσω πάνω στον Ματίς, στον Κλέε ή στον Βερμεέρ που αγαπώ, γιατί θα αποτύχω.

Μπορώ όμως να πω ότι ο Έρικ Καρλ, που χρησιμοποιεί το κολλάζ για να φτιάξει έναν πολύ όμορφο κόσμο, με έκανε να πιστέψω στην απλότητα και την ομορφιά της τεχνικής αυτής και να την χρησιμοποιήσω στη δουλειά μου.

 

 

Πέρα από τη ζωγραφική και τα κολλάζ ασχολείσαι και με την κεραμική τέχνη. Τι δημιουργείς λοιπόν, με το γήινο αυτό υλικό του πηλού;

Ξεκίνησα φτιάχνοντας κούπες, τσαγιέρες και μπολ.

Υπάρχουν τόσα πολλά να μάθεις στην τέχνη της κεραμικής, από το πλάσιμο μέχρι ειδικά γυαλώματα, οξείδια που αντιδρούν διαφορετικά στις ψηλές θερμοκρασίες, τεχνικές ψησίματος, που απλά θα σου πω, ακόμα μαθαίνω.

Παράλληλα όμως το να δημιουργείς χρηστικά αντικείμενα με το δικό σου τρόπο και στυλ και να τα χρησιμοποιείς καθημερινά, είναι μαγικό από μόνο του!

 

Ποιες είναι οι άμυνες ενός εικαστικού τον καιρό που οι χώροι πολιτισμού δεν λειτουργούν;                                                                       

Πόσο δύσκολο όλο αυτό που ζούμε… Δεν θα μπω στην διαδικασία να μιλήσω για όλους από την στιγμή που δεν έχουμε άλλα βασικά λυμένα.

Θα πω τι προσπαθώ να κάνω εγώ: να μην χάνω το κουράγιο μου και να δημιουργώ.

Συχνά ψάχνω μέσα από το διαδίκτυο ό,τι μπορεί να εμπλουτίσει τη ματιά μου και αν μπορώ στηρίζω κινήσεις που αποσκοπούν σε ανοιχτότερα μυαλά μέσα από τις τέχνες.

Αλλιώς, με τόση κλεισούρα κι απαισιοδοξία, δεν θα τα καταφέρουμε.

 

 

Ποια απήχηση και θέση έχουν τα βιβλία – έργα τέχνης σε μια εποχή που το βιβλίο έχει παραγκωνιστεί κατά πολύ από το διαδίκτυο και τη ψηφιακή τεχνολογία;

 

Όταν έχεις στα χέρια σου στο ύψος των ματιών σου, κάτω από το ρουθούνια σου, ένα φρεσκοτυπωμένο βιβλίο, σε γεμίζει πολύ διαφορετικά.

Είσαι εκεί με τους ήρωες του, όπως εσύ τους φαντάζεσαι, με τις εικόνες του, που μπορείς να τις παρατηρείς με τις ώρες.

Στην καραντίνα η τεχνολογία βοήθησε αρκετά στο να μη χάσουμε εντελώς επαφή με την τέχνη…

Ταυτόχρονα όμως στην τόση προσκόλληση στο διαδίκτυο, που όλη μέρα εξυπηρετεί εργαζόμενους, μαθητές, δασκάλους, έρχεται η στιγμή που λες κι ένα «φτάνει πια», πάω να ξεκουράσω αλλού τα μάτια μου και το μυαλό μου.

Εκεί θα έρθει το βιβλίο και «θα σου ανοιχτεί» αλλιώς.  Όπως μια εικονική επίσκεψη σε ένα μουσείο ή μια συναυλία από τον καναπέ σου δεν θα είναι ποτέ η ίδια εμπειρία, αν δεν παραστείς στο χώρο που συμβαίνει.

Για αυτό και χάρηκα πολύ με το βιβλίο που – πραγματικά – στάθηκε σαν μια παρηγοριά ότι υπάρχουν ακόμα άνθρωποι να εκτιμήσουν τη δουλειά σου και να την αναδείξουν, που επιθυμούν να κρατήσουν ένα βιβλίο στα χέρια τους.

 

Ένα βιβλίο – έργο τέχνης, που έχεις αγαπήσει;

«36 όψεις του όρους Φούτζι» για το έργο του Χοκουσάι.

 

Ποια είναι η πιο αγαπημένη σοφία του βιβλίου; Αυτή που θα μας παρότρυνες να θυμόμαστε πάντα;  

Ελευθερία είναι όταν τρέχεις χωρίς να σε κυνηγάει κανείς._

 

 

 

Η Καλλιόπη Λιαδή γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα και κατάγεται από τη Χίο. Σπούδασε ζωγραφική στο Brooklyn College (CUNY) στη Νέα Υόρκη (1990-1995) και έχει κάνει πολλές διαφορετικές διαδρομές στο χώρο της δημιουργικής έκφρασης. Όσες ολοκληρώθηκαν είχαν αίσιο τέλος, ενώ κάποιες εξελίσσονται ακόμα. Σημαντικοί σταθμοί αποτέλεσαν η εγκατάσταση της στη Χίο και η δημιουργία της πολιτιστικής δράσης «Αίθουσα Τεχνών Καλλιόπη» (2006 – 2014).

 

 

Τα τελευταία χρόνια μπήκε στον κόσμο της αφηγηματικής τέχνης που τώρα εξερευνά δημιουργώντας πια εικόνες με τον προφορικό λόγο.

 

Συνεργάστηκε με την πολιτιστική ιστοσελίδα “Απλωταριά”, κυρίως, ως παραγωγός της εκπομπής-podcast “Ανοιχτά Ημερολόγια” (2015-2018). Από το 2018 η εκπομπή μεταδίδεται κάθε Πέμπτη, 8-9μ.μ., στο διαδικτυακό “Πορτοκαλί Ραδιόφωνο”. Από το 2016 συντονίζει εικαστικά εργαστήρια για παιδιά στην “Ομάδα έκφρασης και παιχνιδοπλασίας Αερικό”.