«Όταν θα πεθάνουμε, να έχουμε, τουλάχιστον, ζήσει». Συνέντευξη της Λαμπρινής Μποβιάτσου στην Καλλιόπη Λιαδή.

Με αφορμή την ατομική έκθεση της εικαστικού με τίτλο «Ο Μίτος του χρόνου»

Μέσα στο αχανές και συνεχώς μεταβαλλόμενο καλειδοσκόπιο του κόσμου.

 

Στην ατομική της έκθεση με τίτλο «Ο Μίτος του Χρόνου» η εικαστικός Λαμπρινή Μποβιάτσου εμπνέεται από το μύθο της Αριάδνης και του Θησέα εστιάζοντας στο μίτο, το γνώριμο σύμβολο που οδηγεί από το σκοτάδι στο φως, από το φόβο στην απελευθέρωση του πνεύματος, στη γονιμότητα και την αναγέννηση της ύπαρξης.

Έργα με μεικτά υλικά, με κύρια κοινά σημεία αναφοράς τους παραμορφωμένα αυτό-πορτρέτα, καθημερινά αντικείμενα ή αντικείμενα  που βρίσκονται στο χώρο (πόμολα, ένα φυλαχτό, ένα μαξιλάρι, μια πόρτα, μια βίδα, μεταξύ άλλων) και κόκκινο νήμα, καθοδηγούν το θεατή σε ένα παιχνίδι αποκάλυψης και απογύμνωσης, τον μυούν στο απρόσμενο και την αποδοχή αυτού, και τον ωθούν σε ένα ταξίδι από το γνώριμο στο απροσδόκητο, σε ένα ταξίδι ανακάλυψης των προσωπικών ορίων.  

Τα έργα δεν παρέχουν σαφείς πληροφορίες, μόνο υπαινίσσονται, αλλά ανοίγουν νέους τρόπους πρόσληψης και θέασης του οικείου. Οι αισθητικές ποιότητες αποτελούν κυρίαρχο  χαρακτηριστικό τους, ενώ συγχρόνως βρίσκονται σε σχέση αλληλεπίδρασης με το εννοιολογικό περιεχόμενο τους. Η άχρονη ακινησία τους σε συνδυασμό με τα αρκετές φορές εκκωφαντικά αφηγήματα τους ενεργοποιούν τη μνήμη, άρα τον παρελθόντα χρόνο, τη στρέφουν στην εμβάθυνση εσωτερικών τραυμάτων και την αντιμετώπιση τους.  Την ίδια στιγμή, τα ετερόκλητα υλικά και οι αμφίσημοι τίτλοι τους απελευθερώνουν το θεατή από το συμβατικό και αναμενόμενο, προσφέροντας του μια πολύ δυνατή εμπειρία στο παρόν. Έτσι η αισθητική εμπειρία και αντίληψη του χρόνου και του βιώματος μεταβάλλεται και γίνεται πολυσύνθετη.

Όλα τα παραπάνω συντελούνται με δυναμισμό, καθαρότητα, αισθαντικότητα και μεγάλη ευαισθησία. Σαν η ζώσα ενέργεια της δημιουργού να είναι η μακροπρόθεσμη προοπτική στην ομορφιά και τη σαγήνη του αινίγματος της ζωής και στην ευγνωμοσύνη.   

Καλλιόπη Λιαδή

 

 

Τι είναι αυτό που σας είλκυσε στο μύθο του μίτου της Αριάδνης ώστε να τον επιλέξετε ως

πηγή έμπνευσης για τη συμμετοχή σας στη δράση «Κρητομυθολογικά» του Χώρου Τέχνης

Χανίων;  

Πάει καιρός που δουλεύω με την έννοια και την πρακτική του μίτου, της κλωστής και του υφάσματος σε συνδυασμό με τις σταθερές μου, την αντανάκλαση και στην οικειοποίηση του έτοιμου αντικειμένου, όμως δεν είχα εντάξει την πρακτική αυτή σε μία ατομική έκθεση. 

Παρακολουθούσα με ενδιαφέρον τη δράση «Κρητομυθολογικά» του Χώρου Τέχνης Χανίων του πρώτου μου δασκάλου στο σχέδιο Γιάννη Μαρκαντωνάκη και δέχτηκα την πρότασή του για μια ατομική μου έκθεση στο γοητευτικό ετούτο πλαίσιο με μεγάλο ενθουσιασμό, καθώς ήταν σαν τα σκόρπια κομμάτια ενός παζλ, ξαφνικά  να έπαιρναν νόημα και ν` αποκτούσαν μια σφιχτοδεμένη με τη σκούρα μπλε κλωστή που περιδιαβαίνει το Χώρο Τέχνης Χανίων παρουσία. Μεγάλη χαρά μου έδωσε και το κοινό μας έργο με τον Γιάννη Μαρκαντωνάκη, που έχει τίτλο «Συνέργεια ουτοπική».

 

«Η καινούργια μου τσάντα» είναι ο τίτλος ενός έργου της έκθεσης. Τι περιέχει η τσάντα

αυτή; Τι δεν θα της έλλειπε ποτέ;

«Η καινούρια μου τσάντα», είναι ένα αυτοαναφορικό έργο.  Προέκυψε από το συνδυασμό δύο φαινομενικά ασύνδετων μεταξύ τους στοιχείων. Το μεταλλικό εξάρτημα για τη δημιουργία τσάντας και το γύψινο εκμαγείο, αποτύπωμα τμήματος του σώματός μου. Αναπαριστά την άνθιση της γυναικείας υπόστασης. Περιέχει την παλλόμενη, σφύζουσα γενετήσια φύση που δε διστάζει να αποκαλυφθεί και εν τέλει να βιωθεί.

Τί είναι αυτό που δε θα της έλλειπε ποτέ;  Ένα κόκκινο κραγιόν, νήμα επίσης κόκκινο, μια βελόνα, μπλοκάκι σχεδίου κι οπωσδήποτε μολύβι, ένα κινητό τηλέφωνο και ακουστικά σε σχήμα αχιβάδας.

 

Ποια/ος την κρατάει;

Κάθε γυναίκα που δε διστάζει να φανερώσει και να εκφράσει με οποιοδήποτε τρόπο την ερωτική της υπόσταση, κάθε σύγχρονη Αριάδνη. Μπορεί και ο Θησέας,  για να την ξεκουράσει.

 

 

 

Ένα άλλο έργο ονομάζεται «Δε θα σε πονέσει, μη φοβάσαι». Τι είναι αυτό που μπορεί να

προκαλέσει πόνο στη συγκεκριμένη περίπτωση;

Το συγκεκριμένο έργο είχε σαν αφετηρία το μεταλλικό δόντι – κόσμημα που μου έφερε στο νου την καθημερινή φράση «πονάει το δοντάκι σου» όταν θέλουμε να αναφερθούμε σε έναν έρωτα και μάλιστα ίσως μονόπλευρο. Ταυτόχρονα μου θύμισε την παλιά τακτική της παιδικής ηλικίας της γενιάς μου, δεσίματος του δοντιού με κλωστή και στη συνέχεια στο πόμολο μιας πόρτας.

Με το απότομο κλείσιμο της πόρτας, το δόντι που είναι έτοιμο να βγει, αφαιρείται, υποτίθεται χωρίς πόνο. «Μη φοβάσαι, δε θα πονέσεις», μας έλεγαν. Το έργο, μέσα από τα λογοπαίγνια και τα σύμβολα που εμπεριέχει, με χιούμορ αναφέρεται στον αναπόφευκτο πόνο που γεννά ο έρωτας και η απλή παραδοχή ότι ένας άλλος άνθρωπος μας είναι απαραίτητος.

 

Που βρίσκεται ο Θησέας της έκθεσης;                                       

Ο Θησέας της έκθεσης είναι ο αγαπημένος άλλος, ο οικείος και μακρινός, ο ποθητός και δυσπρόσιτος, ή ο προσιτός και ολοκληρωτικά δοσμένος. Είναι το αντρικό στοιχείο που υπάρχει φανερά μόνο σε ένα έργο, στο «Εκείνος», όμως μέσα από τα αντικείμενα-σύμβολα που χρησιμοποιώ βρίσκεται εκεί παντού, σε όλα τα έργα.

 

Τι ενοραματίζονται για την ανθρώπινη ύπαρξη οι απεικονίσεις του εαυτού σας στα έργα;

Πώς θα ήθελαν να παρέμβουν;    

Το βλέμμα μου απευθύνεται στο θεατή.  Ποτέ στο ίδιο το έργο, αφού εκείνο είναι η απτή συνέχειά του.  Οι απεικονίσεις του εαυτού μου στοχάζονται, ανησυχούν, επιθυμούν, προτρέπουν σε επικοινωνία και επαφή με τον οικείο άλλον άνθρωπο. Επιζητούν την αποκάλυψη, την εγγύτητα και την πληρότητα που χαρίζει η επαφή, η επικοινωνία και η αγάπη.

 

Ποια είναι η δική σας σχέση  με τα αυτοπορτρέτα αυτά, από το ξεκίνημα της αποτύπωσης

μέχρι τη θέαση τους ως αποδέκτης του τελικού έργου; 

Δεν είναι πάντα εύκολη. Συχνά αποκαλύπτονται στοιχεία του χαρακτήρα μου, επιθυμίες, ανάγκες, ενδόμυχοι φόβοι, τραύματα, νυχτερινοί τρόμοι που έρχονται από το υποσυνείδητο στο φως. Άλλες φορές πάλι, εμφανίζεται η δυνατή, η δοτική, η αθεράπευτα ρομαντική και ονειροπόλα, η παθιασμένα ερωτική πτυχή μου. Μέσα από την παραμόρφωση που προκύπτει από την αντανάκλαση σε κοίλες ή κυρτές επιφάνειες, το αυτοπορτρέτο γίνεται ψυχογράφημα, καθώς απελευθερώνομαι από τη σύμβαση της ομορφιάς. Η διαδικασία είναι λυτρωτική και θεραπευτική, σαν την αποκάλυψη ενός κρυφού νοήματος.

Οι αυτοπροσωπογραφίες μου είναι το προσωπικό μου ημερολόγιο, διαγράφουν το δικό μου Μίτο του Χρόνου, καταγράφουν τη διαδρομή μου μέσα στο αχανές και συνεχώς μεταβαλλόμενο καλειδοσκόπιο του κόσμου. Βρίσκοντας τη θέση μου στον κόσμο, προσπαθώ να φτάσω στο επιθυμητό που δεν είναι άλλο από την κατανόηση της ανθρώπινης φύσης. Ο άνθρωπος, τελικά, είναι για μένα ο μεγάλος υποκινητής.

 

 

 

Αν θεωρήσουμε ότι η πορεία του Χρόνου είναι μια ευθεία γραμμή, που αναπόφευκτα οδηγεί

σε ένα σημείο φθοράς – τουλάχιστον της υλικής υπόστασης του ανθρώπου – με ποιον τρόπο

ο μίτος του Χρόνου μπορεί να αντιστρέψει αυτή τη φθαρτότητα;        

Ο Μίτος του Χρόνου στην έκθεσή μου, επιθυμία μου είναι να κάνει αυτό ακριβώς που περιγράφετε. Να ανακινήσει, να διαθλάσει, να πάει και να φέρει, να συμπιέσει ή να επιμηκύνει το χρόνο.  Να ανασύρει όμορφες στιγμές του παρελθόντος και να τις απλώσει στο φως ώστε να λάμπουν σαν να συνέβησαν μόλις σήμερα, τώρα, αυτήν εδώ τη στιγμή που σας γράφω. Να σπρώξει το μέλλον και να το κάνει παρόν και το παρόν να το ακινητοποιήσει όσο το θέλει ο εκάστοτε θεατής που διαβαίνει είτε με φυσική παρουσία είτε διαδικτυακά την έκθεση. Αυτό ακριβώς είναι για μένα ο Μίτος του Χρόνου.  Πιστεύω πως, μέχρι να εφευρεθεί η μηχανή του χρόνου από την επιστήμη, η τέχνη παραμένει ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί η όποια επιθυμητή στο χρόνο μετακίνηση. Και κάτι ακόμα, πολύ σημαντικό για’μένα: Να μας κάνει τόσο αισθαντικούς και ευαίσθητους ώστε όταν θα πεθάνουμε, να έχουμε, τουλάχιστον, ζήσει.

 

Πώς μπορεί να ανακτηθεί η αναγκαία για την ποιότητα της ζωής μας βραδύτητα ώστε ο

σύγχρονος άνθρωπος να απολαύσει τη διαδρομή του μίτου;

Μόνο μέσω του εις βάθος βιώματος και αισθήματος της αγάπης, της ομορφιάς και του ανήκειν μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο. Τότε οι στιγμές αποκτούν το απαραίτητο χρώμα και το κατάλληλο βάρος.

 

Τι είναι αυτό που εξασφαλίζει το άριστο υλικό για τη δόμηση ενός καθαρού ως προς την

πρόθεση έργου;            

Η αλήθεια που κουβαλάει. Στην τέχνη, πέρα από το ταλέντο, την υπομονή και την  επιμονή που απαιτείται, χρειάζεται και το προσωπικό βίωμα του καλλιτέχνη, η αποκάλυψη του εαυτού και η συγχώνευση του έτσι με το θεατή.

Δεδομένου ότι οι άνθρωποι διακατεχόμαστε από τις ίδιες επιθυμίες, χαρές και λύπες, ηδονές, φόβους και αγωνίες, η αποκάλυψη τους μέσω της τέχνης μας ανακουφίζει και μας παρηγορεί, κάνοντάς μας να νιώθουμε μέρος του όλου. Στην τέχνη, ποτέ δεν είσαι μόνος σου.

 

Mία κόκκινη κλωστή συνειρμικά φέρνει στο νου μας παραμύθια. Αν σταθούμε στο ότι

παραμυθέομαι σημαίνει παρηγορώ, ποιον θα θέλατε να παρηγορήσoυν τα έργα σας;  

Τον απαρηγόρητα συγκινημένο, τον χωρίς ελπίδα ερωτευμένο, τον μοναχικό, τον ανάμεσα σε άλλους μόνο του,  τον ηρωικά, στωικά, μέσα στη σύνθλιψη της ζωής, της καθημερινότητας και του αναπόφευκτου τέλους του, όρθιο. Αυτόν που χαμογελά ή κάνει αστεία ενώ μέσα του κλαίει. Εμένα, εσένα, τον άλλο. Τον άνθρωπο.

 

Ποιο είναι το δικό σας αγαπημένο παραμύθι;     

Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων.

 

Αν θα είχατε την ευκαιρία να συναντήσετε έναν καλλιτέχνη που θαυμάζετε και να εργαστείτε

μαζί του ποιος/ποια θέλατε να είναι;

Τον  Marcel Duchamp, που έσπρωξε στα άκρα την εικαστική γλώσσα και τα εργαλεία της, τόσο εννοιολογικά όσο και τεχνικά. Αυτή του η ώθηση γκρέμισε τα τείχη και έδωσε σε εμάς τους  μεταγενέστερους  την ελευθερία, αλλά και την ευθύνη αυτής της ελευθερίας.                                                                                                 

Με τα έργα του και τη ζωή του, είναι η δική μας  Αριάδνη. Στο έργο της αφίσας της έκθεσης, με τον τίτλο «Έξοδος» τα έτοιμα αντικείμενα είναι κι αυτή τη φορά μια αναφορά στο μεγάλο απελευθερωτή, όπως επίσης και στον ταύρο του Πικάσο. Πρόκειται για  πόμολα που αναπαριστούν κέρατα ταύρου και επάνω τους έχω αποτυπώσει ζωγραφικά την αντανάκλασή μου, ενώ το κεφάλι είναι πλασμένο από άσπρο πηλό.

 

 Μιλήστε μας για αυτόν τον «ready made» Μινώταυρο. 

Πάντα με γοήτευε ο συνδυασμός του έτοιμου αντικειμένου (κληροδότημα του Duchamp) με την προσεκτικά δουλεμένη χειρωνακτικά είτε με γλυπτικά, είτε με ζωγραφικά μέσα, επιφάνεια. Το κεφάλι του δικού μου Μινώταυρου, είναι ένα κρανίο, σαν τα απομεινάρια που μετά από πολύ καιρό  μένουν απαλλαγμένα από κάθε ακάθαρτη ύλη που θυμίζει ζωή. Γιατί, μόνο ο θάνατος είναι απόλυτα καθαρός και αμετάβλητος. Η ζωή και οτιδήποτε ζει και αναπνέει, βρίσκεται σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη, σφύζουσα, γεμάτη από πάθη και αντιθέσεις κατάσταση.

Η φυσική ξανθή, γυναικεία κώμη  που έρχεται σε αντίθεση με το κρανίο, συμβολίζει τη ζωή, τον έρωτα της Αριάδνης για το Θησέα και εν τέλει, το μίτο.                                                                       

Στο κεφάλι του δικού μου Μινώταυρου, το θηλυκό και το αρσενικό συνυπάρχουν, ως μια ωδή στον απόλυτο έρωτα, την ποθητή ουτοπία της ψυχικής και σωματικής ταύτισης του εαυτού με τον αγαπημένο άλλο. Μέσα από την αναζήτηση του, μέσα από τη διαδρομή ως την εύρεσή του, το ον  οδηγείται στην καταβύθιση, στην κατανόηση του εαυτού.  Βρίσκοντας  και αγαπώντας το εγώ, φθάνεις στο να το χάσεις και μέσω της ένωσης με το άλλο, να γίνεις, τελικά εμείς.                                                                                           

 

 Σε ποια κινηματογραφική ταινία θα θέλατε να συμμετέχετε;                           

Στην ταινία «Big fish» του Tim Barton, για την αίσθηση του οικεία αλλόκοτου, για τη μαγεία στην καθημερινότητα, για την υπερβολή που γίνεται βίωμα.

 

Τα έργα της έκθεσης έδωσαν το έναυσμα στο συνθέτη Νίκο Περάκη να δημιουργήσει ένα

τραγούδι βασισμένο σε ένα ποίημα του  Πετράρχη, Ιταλού ποιητή της Αναγέννησης.  Tο

ποίημα εκφράζει τεράστια οδύνη και εσωτερική σύγκρουση, ενώ η nuevo tango μελωδία

λειτουργεί ως αντίστιξη στα συναισθήματα που περιγράφει. Ποια στοιχεία των έργων σας

θεωρείτε  αντικατοπτρίζονται στη σύνθεση αυτή; 

Θεωρώ ότι αν όχι σε όλα, στα περισσότερα έργα της έκθεσης υπάρχει αυτή η αρμονική σύνθεση ανόμοιων ή και αντίθετων συστατικών. Ηδονή και οδύνη, εγγύτητα και απομάκρυνση, ένωση και μοναχικότητα, ελπίδα και απογοήτευση, έρωτας και θάνατος. Αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό αισθάνθηκε ο Νίκος Περάκης και εμπνεύστηκε το τραγούδι που συνοδεύει την έκθεση, σε ποίηση του Φραγκίσκου Πετράρχη και μουσική δική του.

 

Ποιος τελικά είναι ο υφαντής του μίτου;           

Η ίδια η ζωή είναι ο υφαντής του μύθου. Η γέννηση και ο θάνατος. Η ιστορία και ο μύθος. Ο ηρωισμός και η αυταπάρνηση του Θησέα. Η επαναστατική πράξη της Αριάδνης. Το παραμύθι. Ο χρόνος, η τέχνη, το παιχνίδι, το γέλιο και το δάκρυ και πάνω απ’ όλα, ο μέγιστος υφαντής, ο έρωτας.

 

 

 


 

Η Καλλιόπη Λιαδή γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα και κατάγεται από τη Χίο. Σπούδασε ζωγραφική στο Brooklyn College (CUNY) στη Νέα Υόρκη (1990-1995) και έχει κάνει πολλές διαφορετικές διαδρομές στο χώρο της δημιουργικής έκφρασης. Όσες ολοκληρώθηκαν είχαν αίσιο τέλος, ενώ κάποιες εξελίσσονται ακόμα. Σημαντικοί σταθμοί αποτέλεσαν η εγκατάσταση της στη Χίο και η δημιουργία της πολιτιστικής δράσης «Αίθουσα Τεχνών Καλλιόπη» (2006 – 2014).

Τα τελευταία χρόνια μπήκε στον κόσμο της αφηγηματικής τέχνης που τώρα εξερευνά δημιουργώντας πια εικόνες με τον προφορικό λόγο.

Συνεργάστηκε με την πολιτιστική ιστοσελίδα “Απλωταριά”, κυρίως, ως παραγωγός της εκπομπής-podcast “Ανοιχτά Ημερολόγια” (2015-2018). Από το 2018 η εκπομπή μεταδίδεται κάθε Πέμπτη, 8-9μ.μ., στο διαδικτυακό “Πορτοκαλί Ραδιόφωνο”. Από το 2016 συντονίζει εικαστικά εργαστήρια για παιδιά στην “Ομάδα έκφρασης και παιχνιδοπλασίας Αερικό”.

 

 

 

Αξίζουν την προσοχή