Wow Pow! Bam! Ομαδική έκθεση στη Γκαλερί Ζουμπουλάκη.

Wow Pow! Bam!

Η Γκαλερί Ζουμπουλάκη παρουσιάζει με χαρά την πρωτοποριακή έκθεση “Wow Pow! Bam! Κόμικ και Ζωγραφική, Μια συνάντηση στα Τέλη του 20ού Αιώνα“, η οποία διερευνά τη διαρκή επιρροή των Κόμικς πάνω στο σώμα της σύγχρονης Ζωγραφικής. Wow Pow! Bam!

Βασισμένη σε ιδέα του εικαστικού και δημιουργού κόμικ Σπύρου Βερύκιου και σε συν επιμέλεια με τον ιστορικό τέχνης Θανάση Μουτσόπουλο, η έκθεση στοχεύει στο να αναδείξει τους τρόπους με τους οποίους οι σύγχρονοι εικαστικοί αντλούν έμπνευση από τις οπτικές και τις αφηγηματικές συμβάσεις των κόμικς, ξεπερνώντας τα όρια των παραδοσιακών καλλιτεχνικών πρακτικών και αντιπαραθετικών εννοιών, όπως χαμηλή και υψηλή τέχνη.

Η έκθεση εστιάζει σε δύο κύριες παράλληλες εξελίξεις στην τέχνη στα τέλη του 20ού αιώνα, που σηματοδότησαν τον ορισμό νέων αισθητικών προσεγγίσεων διευρύνοντας τα όρια της τέχνης αλλά και της αφήγησης, ανοίγοντας νέες προοπτικές για την εξέλιξη της σύγχρονης τέχνης. Από τη μία πλευρά, καλλιτέχνες όπως ο Roy Lichtenstein, o Philip Guston και ο Andy Warhol ενσωματώνουν στα έργα τους στοιχεία από τη λαϊκή κουλτούρα και από την άλλη, νέοι δημιουργοί κόμικς όπως ο Art Spiegelman συνδυάζουν έννοιες και τεχνικές από τη σύγχρονη τέχνη, συμβάλλοντας στη δημιουργία νέων καλλιτεχνικών κατηγοριών.

Wow Pow! Bam! — FACE TO FACE by Dimitris Papaioannou

Ο Θανάσης Μουτσόπουλος στο εισαγωγικό κείμενο της έκθεσης γράφει χαρακτηριστικά:

Από τη δεκαετία του ’60 δυο παράλληλες διαδικασίες αλληλεπίδρασης θα αλλάξουν την τέχνη για πάντα. Από τη μια ζωγράφοι θα εντάξουν όλο και πιο δραστικά στοιχεία από τη μαζική κουλτούρα και ιδιαίτερα από τα κόμικς στη δουλειά τους, και από την άλλη μια καινούργια γενιά τότε σχεδιαστών κόμικς θα εισαγάγουν στοιχεία από τη Μοντέρνα Τέχνη και τις σπουδές τους σε Σχολές καλών Τεχνών σε σχεδιασμένες ιστορίες. Αυτά τα γεγονότα θα συμβούν και από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού και θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των υποκατηγοριών της Pop Art, από τη μία, και τη μετάβαση από τα Underground Comix στο σύγχρονο Graphic Novel. Λίγο πιο μετά, τη δεκαετία του ΄80 μια νέα γενιά ελλήνων εικαστικών και σχεδιαστών θα πάρουν μέρος σε αυτή την όσμωση με πρωτοφανή αποτελέσματα. Το ερώτημα είναι μέχρι ποιο βαθμό μπορούν τα κόμικς να ανοιχτούν στις άλλες περιοχές των εικαστικών, ιδιαίτερα της ζωγραφικής, αναβιώνοντας τις κατακτήσεις των αναζητήσεων του 20^ου αιώνα, π.χ. του Εξπρεσιονισμού, του Κυβισμού, της Αφαίρεσης, χωρίς να αναστείλει εντελώς τη λειτουργία της αφήγησης. Το ίδιο περίπου δίλημμα που αντιμετώπισε και ο Πειραματικός Κινηματογράφος, φαίνεται ότι τα κόμικς εξάντλησαν αυτές τις δυνατότητες μέσα στην ακμή της δεκαετίας του ’80.

Η βασική διαδρομή της εξέλιξης των κόμικς μέσα στα 120, περίπου, χρόνια της παρουσίας τους θα μπορούσε να σχηματοποιηθεί ως εξής: Μονοσέλιδα διασκεδασμού (με art nouveau αριστουργήματα από τη γέννησή τους), δημιουργία του ειδικού υπο-είδους των Υπερηρώων στις ΗΠΑ, μεταφορά της κουλτούρας των κόμικς στην Ευρώπη και ανάπτυξη της δικής της κατηγορίας, ανάδυση ταυτόχρονα των ενήλικων και underground κόμικς, ωρίμανση και ανάπτυξη των graphicnovels, οι εικαστικοί πειραματισμοί των 80s, η εξαγωγή και διάδοση των γιαπωνέζικων μάνγκα σε παγκόσμιο φαινόμενο, η όσμωση της κουλτούρας των Υπερηρώων με το Χόλιγουντ, η μεταφορά στο νέο ψηφιακό κόσμο.

Είναι γεγονός ότι οι δραστικοί πειραματισμοί στο layout κάνουν συχνά τον αναγνώστη να μετατρέπεται (απλώς) σε θεατή: θαυμάζει το εικαστικό αποτέλεσμα αλλά δυσκολεύεται να παρακολουθήσει την πλοκή (αν υπάρχει). Ιδιαίτερα πρέπει να σχολιαστεί το γεγονός ότι τα κόμικς κρατήθηκαν (τεχνητά;) για πάρα πολύ καιρό σε ένα ηλικιακό και έμφυλο γκέτο ανηλίκων αγοριών, ενώ οποιαδήποτε πρώιμη προσπάθεια να απευθύνουν πιο «ώριμα» θέματα καθυποτάχτηκε επανειλημμένα.

Η σκηνή αυτή έχει επαρκώς καταγραφεί σε Η.Π.Α. και Γαλλία, κυρίως, ελάχιστα όμως στη χώρα μας. Αυτή η έκθεση φιλοδοξεί να το κάνει για πρώτη φορά σε αυτή την κλίμακα.

Για την γκαλερί Ζουμπουλάκη,

Ιούνιος 2024

Σε ένα ανάλογο πλαίσιο, η δεκαετία του ’80 αποτέλεσε ένα σημαντικό κεφάλαιο για την Ελλάδα, με μια νέα γενιά Ελλήνων καλλιτεχνών να συμμετέχει ενεργά σε αυτή τη δημιουργική ανταλλαγή. Η περίοδος σηματοδότησε την άνθηση των ελληνικών περιοδικών κόμικς, όπως η “Βαβέλ”, το “Παρά Πέντε”, καθώς και την έκδοση αναρίθμητων φανζίν, φθηνών αυτοεκδόσεων σε χαρτί φωτοτυπίας, οι οποίες κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι. Τα συγκεκριμένα περιοδικά έγιναν πλατφόρμες για νέους ταλαντούχους καλλιτέχνες να εξερευνήσουν νέες ιδέες και νέους τρόπους έκφρασης συνδυάζοντας στοιχεία από τη λαϊκή κουλτούρα των κόμικς, τη γραφιστική με παραδοσιακές εικαστικές τεχνικές. Μέσα από τις σελίδες των περιοδικών αυτών, καλλιτέχνες όπως ο Διαμαντής Αιδίνης, ο Σπύρος Βερύκιος, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου και ο Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, που συμμετέχουν και στην έκθεση, είχαν τη δυνατότητα να αναδείξουν νέες αισθητικές προσεγγίσεις, προσφέροντας έτσι ένα πλούσιο φάσμα εναλλακτικών προτάσεων για το τι μπορεί να είναι η ζωγραφική και το κόμικ στο κοινό.

Emmanouil Bitsakis_Cut Tree, Courtesy of CAN Christina Androulidaki Gallery

Η έκθεση “Wow! Pow! Bam! Κόμικ και Ζωγραφική, Μια συνάντηση στα Τέλη του 20ού Αιώνα” επιχειρεί να παρουσιάσει για πρώτη φορά στη χώρα μας την ιστορική και φαινομενικά ασύμβατη σχέση των δύο μέσων. Βασικό ερώτημα στο επίκεντρό της, όπως επισημαίνει ο Θανάσης Μουτσόπουλος, «είναι μέχρι ποιο βαθμό μπορούν τα κόμικς να ανοιχτούν στις περιοχές των εικαστικών, ιδιαίτερα της ζωγραφικής, αναβιώνοντας τις κατακτήσεις των αναζητήσεων του 20ου αιώνα, π.χ. του Εξπρεσιονισμού, του Κυβισμού, της Αφαίρεσης, χωρίς να αναστείλουν εντελώς τη λειτουργία της αφήγησης». Σε ποιο βαθμό τα κόμικς μπορούν να ανοίξουν νέες δυνατότητες σε άλλα καλλιτεχνικά πεδία, διατηρώντας παράλληλα τη δυναμική τους και την αφηγηματική τους λειτουργία;

Αγκαλιάζοντας το κόμικ οι σύγχρονοι εικαστικοί διευρύνουν τα όρια του μέσου τους, δημιουργώντας συναρπαστικά έργα, που είναι αστεία, διανοητικά διεγερτικά, βαθιά προσωπικά και σύγχρονα. Μέσα από την ευρηματική χρήση της αισθητικής των κόμικς, οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες επαναπροσδιορίζουν τις δυνατότητες της ζωγραφικής, δημιουργώντας ένα νέο οπτικό λεξικό που είναι τόσο γοητευτικό όσο και προκλητικό.

Στην έκθεση θα παρουσιαστούν έργα ιστορικής σημασίας που εκτίθενται για πρώτη φορά στο κοινό.

Θα παρουσιαστούν έργα των:

Διαμαντή Αϊδίνη	Δημήτρη Παπαϊωάννου
Σπύρου Βερύκιου	Κωνσταντίνου Παπαμιχαλόπουλου
Steve Giannakos	Keith Haring
Κωνσταντίνου Λιανού	Steven C. Harvey
Χρήστου Μαυροδή	Hergé
Χρίστου Μιχαηλίδη	Roy Lichtenstein
Εμμανουήλ Μπιτσάκη	Havier Mayoral
Μποστ	Raymond Pettibon

Ιδέα έκθεσης και επιμέλεια του εικαστικού και δημιουργού κόμικ Σπύρου Βερύκιου.

Κείμενο έκθεσης του ιστορικού τέχνης Θανάση Μουτσόπουλου.

Οργάνωση / Παραγωγή έκθεσης Γκαλερί Ζουμπουλάκη (Δάφνη Ζουμπουλάκη/Αναστασία Πρωτοπαπά/ Νίκη Παπακωνσταντινοπούλου/Μιχάλης Χωριανόπουλος)

Ευχαριστούμε θερμά για την συνεργασία το DESTE Foundation for Contemporary Art, τον Φωκίωνα Ποταμιάνο, την Can Christina Androulidaki Gallery και την Citronne Gallery.