Αγγελική Ξηροκώστα : «Απώτερος σκοπός ο κοινωνικός στοχασμός».

Συνέντευξη στην Καλλιόπη Λιαδή

Η Αγγελική Ξηροκώστα είναι εικαστικός που ξεκίνησε από τη ζωγραφική αλλά αυτή την περίοδο πειραματίζεται με την τέχνη του video. Αγαπά το θέατρο και λατρεύει τη δουλειά του Θόδωρου Τερζόπουλου.

Έχει έντονους κοινωνικούς προβληματισμούς που τους μεταφέρει με κάθε ευκαιρία στα έργα της. Μίλησε γι΄ αυτούς και τα άμεσα σχέδια της στη συνάντηση που είχαμε ένα
πραγματικά κρύο απόγευμα του Γενάρη.

Αυτό που αποκόμισα, πέρα από τις ενδιαφέρουσες σκέψεις, είναι η αίσθηση της ψυχικής θαλπωρής και του ειλικρινούς ενδιαφέροντος για τον συνάνθρωπο που εξαφάνιζαν κάθε ίχνος παγωνιάς και απόστασης. Εδώ, λοιπόν, μοιράζομαι μαζί σας την κουβέντα μας.

Καλλιόπη Λιαδή

Ασχολείσαι με διάφορα εκφραστικά μέσα ( Video, εγκαταστάσεις, performance, ζωγραφική κ.ά. ). Ποιο σε εκφράζει περισσότερο;

Ναι πράγματι, μου αρέσει να χρησιμοποιώ διάφορα εκφραστικά μέσα και υλικά, είναι μέρος μίας πειραματικής διαδικασίας, η οποία καταλήγει στην ολοκλήρωση ενός καλλιτεχνικού έργου.

Ξεκίνησα με την ζωγραφική και σιγά σιγά άρχισα να συνδυάζω διάφορα εκφραστικά μέσα, προκειμένου να αποδώσω με τον καλύτερο τρόπο τις ιδέες μου. Το video είναι ένα από αυτά, ένα σύγχρονο μέσο έκφρασης, το οποίο δεν μπορούσε να με αφήσει αδιάφορη και να το προσπεράσω!

Άλλωστε, είναι γεγονός πλέον πόσο βαθιά έχει εισχωρήσει στην καθημερινότητά μας, η ψηφιακή εικόνα, όχι μόνο σε κοινωνικό αλλά και σε αισθητικό επίπεδο, μέσα από τις τεχνολογικές κατακτήσεις.

Προσωπικά πιστεύω ότι εμείς οι καλλιτέχνες έχουμε την δυνατότητα να εξελίξουμε ό,τι ορίζουμε ως τέχνη, με απώτερο σκοπό τον κοινωνικό στοχασμό. Με άλλα λόγια, η τέχνη έχει την δύναμη να δίνει μία διαφορετική ματιά στις εξελίξεις, να θέτει προβληματισμούς και να τους παρουσιάζει.

Παρόλο που αγαπώ πολύ την ζωγραφική, θα μου ήταν αδύνατον να μην ασχοληθώ και με το video. Μετά από έναν μακροχρόνιο πειραματισμό, μπορώ να πω ότι είναι το κύριο μέσο που εκφράζει την δουλειά μου.

Επίσης το έργο σου αρκετές φορές αφορά ομαδικά καλλιτεχνικά projects όπως θέατρο, εικαστικές παραστάσεις. Κατά πόσο η ομαδική καλλιτεχνική δημιουργία επιτρέπει την ατομική έκφραση;

Πιστεύω ότι η ατομικότητα της έκφρασης εμπλουτίζεται και αναδύεται μέσα από τις καλλιτεχνικές συνεργασίες. Φυσικά είναι απαραίτητο να υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις.

Για παράδειγμα, μέσα σε μία καλλιτεχνική ομάδα, ο κάθε καλλιτέχνης έχει το δικό του ρόλο και τη δική του συμβολή στην υλοποίηση μίας ιδέας.

Ακόμα και αν η προσωπική καλλιτεχνική δουλειά του καθενός διαφέρει, πάντα υπάρχει κάτι κοινό που συνδέει μία ομάδα: η γλώσσα της τέχνης.

Πράγματι, μου αρέσει να δουλεύω με καλλιτεχνικές ομάδες από διάφορους χώρους, και κυρίως από το χώρο του θεάτρου, μια τέχνη που πραγματικά αγαπώ πολύ!

Θα ήθελα να αναφερθώ στο έργο «Κάθε Δεύτερη Τρίτη», ένα θεατρικό κείμενο της Αντωνίας Θεοχαρίδου, το οποίο ανέβασε στο θέατρο, με μεγάλη επιτυχία, ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Γιώργος Σπηλιωτόπουλος.

Η προσωπική μου συμβολή στην παράσταση ήταν η δημιουργία ενός ψηφιακού σκηνικού και πιο συγκεκριμένα, ένα video art, το οποίο ήταν κατάλληλα προσαρμοσμένο στις ανάγκες του έργου.

Πρόσφατα είχα μία πολύ ενδιαφέρουσα αλλά και διαφορετική συνεργασία, για την δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ μικρού μήκους, με τίτλο «Nakam». Ένα ντοκιμαντέρ για έναν
πρόσφυγα καλλιτέχνη, ο οποίος έφυγε κρυφά από την πατρίδα του για να έρθει στην Ελλάδα αναζητώντας ελευθερία στην τέχνη του.

Κατά την διάρκεια των γυρισμάτων και της επεξεργασίας του υλικού μας, συζητούσαμε, παραθέταμε τις ιδέες μας, ανταλλάζαμε απόψεις και αποφασίζαμε από κοινού για την τελική έκβαση της ταινίας.

Σίγουρα υπήρξαν κάποιες διαφωνίες, αλλά μέσα από την συνεργασία, βρίσκαμε λύσεις και ξεπερνούσαμε τις δυσκολίες. Άλλωστε κάθε δημιουργικός διάλογος κρύβει μέσα του και τις αντιπαραθέσεις. Και αυτό έχει ενδιαφέρον. Παρόλο που στην συγκεκριμένη περίπτωση το τελικό έργο ήταν ένα, θεωρώ ότι η συμβολή όλων ήταν ισότιμη.

Στο video με τίτλο «Ego, Fear and Isolation» όπου παρουσιάζεις μια performance κυρίως στις αποβάθρες ενός σιδηροδρομικού σταθμού, απορρέει μία μοναχικότητα και μελαγχολία παράλληλα με έναν εσωστρεφή δυναμισμό. Ποιοι οι συμβολισμοί της;

Οι συμβολισμοί αυτής της performance επικεντρώνονται γύρω από τις ανθρώπινες σχέσεις μέσα στην σύγχρονη κοινωνία, καθώς επίσης και στην σχέση που έχει ο κάθε άνθρωπος με τον ίδιο του τον εαυτό, σε συνάρτηση με τον όρο «ελευθερία». Απελευθέρωση και δέσμευση ταυτόχρονα, ατομική ελευθερία και φόβος, είναι έννοιες που συνθέτουν αυτή την περφόρμανς.

Στον κόσμο της εικονικής πραγματικότητας με ψεύτικα Εγώ, όπου τα συναισθήματα εγκλωβίζονται μέσα στις οθόνες των ψηφιακών μέσων, ο σύγχρονος άνθρωπος παρουσιάζεται εσωτερικά διχασμένος. Αναζητάει την ατομική του ελευθερία, ταυτόχρονα όμως καταπιέζεται, φοβάται, απομονώνεται και καταλήγει ανενεργός και μοναχικός.

Μέρος της συγκεκριμένης video performance εξελίσσεται στην πλατεία Συντάγματος, το πιο κεντρικό σημείο της πόλης και συγκεκριμένα απέναντι από την Βουλή. Ποιοι είναι οι συμβολισμοί;

Οι συμβολισμοί εδώ ποικίλουν, αναδύονται θέματα εξουσίας και ελευθερίας ταυτόχρονα. Ο Franz Kafka σε ένα γνωμικό του έλεγε ότι «Συχνά είναι πιο ασφαλές να είσαι αλυσοδεμένος από το να είσαι ελεύθερος». Αυτό συνδέεται με τον Προμηθέα Δεσμώτη, που ήταν και η κεντρική ιδέα της έκθεσης στο Ίδρυμα Κακογιάννης για την οποία δημιούργησα αυτό το έργο.

Ο Προμηθέας είναι η μορφή της αμφισβήτησης, της εξέγερσης απέναντι στην εξουσία. Αμφισβήτηση που οδηγεί σε ένα ρήγμα, σε ένα δημιουργικό ξέσπασμα της ελεύθερης βούλησης. Μόνο φαινομενικά όμως. Γιατί αντί να ελευθερώσει τον άνθρωπο από τα δεσμά και την υποταγή, να τον απαλλάξει από τον φόβο, την ανασφάλεια και την απομόνωση, υποκινεί στην πραγματικότητα όλο του το Εγώ. Εξαλείφει την καθαρή γνώση και την αυτοσυνειδησία.

Με ποιο τρόπο το προσωπικό θέμα μπορεί να γίνει οικουμενικό;

Πιστεύω γενικά στην απλότητα των πραγμάτων. Αν σε ενδιαφέρει και σε αφορά το θέμα, απλά ταυτίζεσαι. Όσο για τον τρόπο που αναφέρετε, θα έλεγα ότι το κλειδί βρίσκεται
στο να παρουσιάσεις κάτι με ενδιαφέρον.

Υπάρχουν κάποιοι καλλιτέχνες που έχουν επηρεάσει την δουλειά σου;

Aπό πού να αρχίσω! Να αναφερθώ σε video artists, σε ζωγράφους;
Είναι αστείρευτη η πηγή! Η πνευματική και τελετουργική απόδοση του χρόνου και της κίνησης στα video του Bill Viola, η χρήση του ανθρώπινου σώματος ως μέσο αντίληψης του κόσμου στα διαδραστικά video του Gary Hill, η κινηματογραφική προσέγγιση του Robert Wilson στην ιστορία της προσωπογραφίας, η μεταφορά της σχέσης σώματος και ψυχής μέσα από την τέχνη της performance της Marina Abramovic, ο πρωτοποριακός διάλογος μεταξύ της ζωγραφικής και του video στην «ζωντανή ζωγραφική» του Κώστα Τσόκλη… -είναι μερικοί καλλιτέχνες από τους πολλούς που θαυμάζω την δουλειά τους.

Τι θέματα σ’ ενδιαφέρει να θίξεις μέσα απ’ την Τέχνη; Υπάρχει κάτι που σ’ «αφορά» και θέλεις να το αναδείξεις αυτό το διάστημα;

Χαίρομαι που μου κάνετε αυτή την ερώτηση, γιατί μου δίνετε την ευκαιρία να αναφερθώ σε ένα καινούργιο project που θα συμμετάσχω, το οποίο έχει ως θέμα την ασθένεια ως μέσο
κοινωνικού αποκλεισμού. Φυσικά ο όρος του κοινωνικού αποκλεισμού είναι αρκετά ευρύς και περιλαμβάνει διαφορετικές κοινωνικές ομάδες. Μέσα απο αυτό το project, οι διάφορες καλλιτεχνικές ομάδες θα επικεντρωθούν στην ασθένεια. Η δική μου προσέγγιση σε αυτό
το θέμα θα αναδείξει την παρεμπόδιση και τις καθημερινές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με ειδικές ανάγκες, τα οποία ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας. Είναι ένα project που με αγγίζει προσωπικά και είμαι ευγνώμων που μου δίνεται η ευκαιρία να το παρουσιάσω.

Η Αγγελική Ξηροκώστα γεννήθηκε στην Αθήνα το 1978. Αποφοίτησε από την Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου του Πλίμουθ της Αγγλίας και είναι κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων με ειδίκευση στις Ψηφιακές Τέχνες (Τεχνολογία και Πολιτισμός) των Πανεπιστημίων «University of the Arts London – Camberwell College of Arts» και «University of London – Goldsmiths College» του Λονδίνου.

Έζησε και εργάστηκε ως εικαστικός στην Μεγάλη Βρετανία παίρνοντας μέρος σε πολλές
ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και σε διάφορες χώρες της Ευρώπης όπως Αγγλία, Ιταλία και Αυστρία. Εργάστηκε ως εκπαιδευτικός τέχνης στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση επίσης και σε καλλιτεχνικά εργαστήρια παραδίδοντας μαθήματα τέχνης σε παιδιά και ενήλικες.

Έχει ασχοληθεί με την δημιουργία ψηφιακού σκηνικού στο θέατρο, έχει συνεργαστεί με
χορογράφους, ενδυματολόγους, ηθοποιούς και σκηνοθέτες για την υλοποίηση διαφόρων έργων και έχει παρακολουθήσει σεμινάρια για την δημιουργία ντοκιμαντέρ. Παράλληλα ασχολείται με την συγγραφή θεωρητικών κειμένων σε θέματα αισθητικής και έχει πάρει μέρος σε εκδηλώσεις που αφορούν την τέχνη. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Angeliki Xirokosta was born in Athens,
Greece in 1978. She studied Fine Arts in the University of Plymouth, U.K. and
she has Master Degrees in Digital Arts (Technology and Cultural Form) from the
University of the Arts London – Camberwell College of Arts and from the
University of London – Goldsmiths College in London – U.K. She lived and worked
as an artist in the U.K. and has taken part in group exhibitions around Europe
in such countries as Greece, U.K., Italy and Austria. Worked as a full-time
basis art teacher in Primary Education in Athens, as well as in Art Centers by
making art activities with children and adults. Created digital sceneries in
Theatre, collaborated with choreographers, costume designers, actors, directors
and attended documentary seminars. She also writes theoretical texts around the
field of aesthetics and continues being involved in art events. Lives and works
in Athens.

Η Καλλιόπη Λιαδή γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα και κατάγεται από τη Χίο.
Σπούδασε ζωγραφική στο Brooklyn College (CUNY) στη Νέα Υόρκη (1990-1995) και έχει κάνει πολλές διαφορετικές διαδρομές στο χώρο της δημιουργικής έκφρασης. Όσες ολοκληρώθηκαν είχαν αίσιο τέλος, ενώ κάποιες εξελίσσονται ακόμα.

Σημαντικοί σταθμοί αποτέλεσαν η εγκατάσταση της στη Χίο και η δημιουργία της πολιτιστικής δράσης «Αίθουσα Τεχνών Καλλιόπη» (2006 – 2014).

Τα τελευταία χρόνια μπήκε στον κόσμο της αφηγηματικής τέχνης που τώρα εξερευνά δημιουργώντας πια εικόνες με τον προφορικό λόγο.

Συνεργάστηκε με την πολιτιστική ιστοσελίδα “Απλωταριά”, κυρίως, ως παραγωγός της εκπομπής-podcast “Ανοιχτά Ημερολόγια” (2015-2018). Από το 2018 η εκπομπή μεταδίδεται κάθε Πέμπτη, 8-9μ.μ., στο διαδικτυακό “Πορτοκαλί Ραδιόφωνο”. Από το 2016 συντονίζει εικαστικά εργαστήρια για παιδιά στην “Ομάδα έκφρασης και παιχνιδοπλασίας Αερικό”.

Φωτογραφίες Αγγελικής Ξηροκώστα: Ζώης Σπ. Κουτρούλης